Endülüs’te Kalan Sonmüslümanların (Moriskolar) İspanya’dan Sürgünü (1609-1614)

Authors : Feridun Bilgin

Pages : 37-61

View : 22 | Download : 5

Publication Date : 2013-04-01

Article Type : Research

Abstract :İspanya’nın Müslümanlar tarafından fethedilmesinden (93/711) sonra Hıristi-yanlar tarafından başlatılan Reconquista (İspanya’yı yeniden ele geçirme) hareketi, Tuleytula (478/1085), Kurtuba (634/1236) ve İşbîliye (646/1248) gibi İslâm şehirlerinin işgal edilmesiyle önemli başarılar kazanmıştır. Bu hareket sebebiyle gün geçtikçe güçlerini yitiren Endülüs Müslümanları, Nasrîler’in başkenti Gırnata’nın işgal edilmesiyle (898/1492) İspanya’daki askerî ve siyasî hâkimiyetlerini tamamen kaybetmişlerdir. Bir süre sonra da (905/1499) öz vatanlarında "parya” durumuna düşürülen Müslümanlar’ın (Moriskolar) Katolik dinini benimsemelerini sağlamak amacıyla İspanyol yönetimi, kilise, engizisyon mahkemesi harekete geçmiştir. Yayımlanan kraliyet fermanlarıyla islama ve Müslümanlar’a ait ne varsa yasaklanmış, kiliseler eğitim ve öğretim faaliyetlerine, engizisyon mehkemesi de "mürtedleri” (Endülüs Müslümanları için kullanılmaktadır) cezalandırmak için tahkikat ve takibatlarına devam etmiştir. İknâ, takip, tehcîr ve cezalandırma süreçleri sonunda "takiyye” yapmak zorunda bırakılan Müslümanların yeterince asimile olmamaları, Hıristiyan toplumuyla entegrasyon konusunda mesafeli durmaları ve İspanya’nın düşmanlarıyla (Osmanlı, Fransa ve Kuzey Afrika’daki hanedanlıklar) işbirliği yaptıklarına dair inanç, XVII. asrın en acımasız ve gayrı ahlakî süreci olarak tanımlanan toplu sürgün olayını başlatmıştır (1018/1609). Sürgün (expulsión), İspanya’yı malî, ictimâi ve iktisadî kaosa sürüklerken, yurtlarından zorla sürülen yaklaşık üçyüzkırkbin (340.000) Müslüman için tam bir trajedi olmuş, yolculuk esnasında ve yerleştikleri coğrafyalarda onbinlercesinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanmıştır.
Keywords : Endülüs, Endülüs Müslümanları (Moriskolar), Sürgün, İspanya, Trajedi.