İHTİLÂT BİLGİSİNİN 
TESPİTİNİN GÜVENİLİRLİĞİ

Authors : Halil Ibrahim Turhan

Pages : 53-88

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2019-03-29

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada, mahiyeti gereği yalnızca râvînin akıl ve hâfıza fonksiyonlarında sorunların oluşmaya başladığını müşahede eden kişilerce yapılması gereken ihtilât tespitleri, ihtilâtı tespit eden kişi ile muhtelit arasında görüşme olup olmaması açısından ele alınacaktır. Araştırma klasik dönemde bu konuda yazılan eserlerden en hacimlisi olan el-Kevâkibü’n-neyyirât ’taki râvîlerle sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda öncelikle incelemeye konu olan ihtilât açıklamalarının ne kadarının, hoca-talebe ilişkisiyle izah edilebileceği araştırılmıştır. Ayrıca aralarında böyle bir irtibat olmamakla birlikte muhtelit ile bu tespiti yapan kişilerin aynı dönemde yaşayıp yaşamadıkları incelenmiştir. Muâsır oldukları belirlenen kişilerin de görüşüp görüşmedikleri, bir diğer ifadeyle ihtilât tespitinin müşahedeye dayanıp dayanmadığı ortaya konulmuştur. Bu kapsamda son olarak râvî ile ihtilâtı tespit eden kişi arasında ilişki kurulamaması sebebiyle sorunlu görünen açıklamaların güvenilirliği sınıflandırılarak ele alınmıştır. Bu makalede, ihtilât tespitleri, râvîlerin tabaka ve ölüm tarihleri esas alınarak tetkik edilmiş ve böylece söz konusu tespitlerle cerh-ta‘dîl ilminin gelişim seyrinin uyumlu olup olmadığının ortaya konulması da amaçlanmıştır. Birbirleriyle çelişen ihtilât tespitlerinde, râvî ile ihtilâtı tespit eden kişi arasındaki irtibatın bir tercih sebebi olarak kullanılıp kullanılmayacağı da tartışılmıştır.
Keywords : Hadis, Ricâl ilmi, Cerh-ta‘dîl, İhtilât, Muhtelit