İKLİM-KURGU VE DİSTOPİK BİR ÖYKÜ OLARAK "GÜNÜBİRLİKÇİLER"

Authors : Betül Bayraktar

Pages : 574-597

Doi:10.32321/cutad.973589

View : 23 | Download : 15

Publication Date : 2021-12-01

Article Type : Research

Abstract :Bu araştırmanın amacı distopik bir iklim-kurgu olan "Günübirlikçiler” öyküsü aracılığıyla edebiyatta iklim değişikliği konusunu Türkçe alanyazında gündeme getirmektir. Araştırmanın kuramsal çerçevesi ekoeleştirel kuramlara dayanmaktadır. Yöntem, içerik analizi olup elde edilen veriler belirli kategorilere/temalara ayrılarak ekoeleştiri ve iklim değişikliği bağlamında yorumlanmaktadır. Bilindiği üzere kapitalist çıkarlar doğrultusunda endüstrileşme ozon tabakasının incelmesine, bu da iklim değişikliğine neden olmuştur. Küresel çapta sıcaklık artışı yakın bir gelecekte kuraklık, susuzluk, kıtlık, salgın hastalıklar gibi sorunları yaygınlaştıracaktır. Bu bağlamda farkındalık çağrıları sadece bilim insanları tarafından değil edebi eserler verenlerce de yapılmaktadır. Bu eserlerde iklim değişikliği ve çevre sorunları gibi konulara eğilen temalar eko-eleştiri kanonu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Doğaya hükmeden insanın çevreye olumsuz etkisinin vurgulandığı bu eserler tabiat temelli kurgular olup bu kurgularda bazen sevgi ve hoşgörü merkezli temalar bazen de mahşerî [apokaliptik] temalar yer alır. Apokaliptik bağlamdaki eserler distopya edebiyatına dâhil edilip bu eserlerde mevcut sorunlardan yola çıkılarak olumsuz bir gelecek tasvir edilir. İklim değişikliğinin distopya türü bağlamında ele alındığı örneklerden biri de 2000 sonrası Türk edebiyatı yazarlarından Aslı Perker’in "Günübirlikçiler” öyküsüdür. Öyküde gelecek kurgusu İstanbul’daki sıcaklık ve kuraklık üzerine inşa edilmektedir. Marmara Denizi’nin suları çekilmiş, sıcaklık aşırı yükselmiş ve zenginler yaşamak üzere başka bir gezegene taşınmıştır. Çalışmada İstanbul’un şimdiden bir önlem alınmazsa karşı karşıya kalabileceği susuzluk, yüksek sıcaklık, kuraklık ve salgın hastalıklara distopik kurgunun temelleri bağlamında işaret edildiği ortaya konmaktadır. Böylece iklim değişikliğine yönelik farkındalıkta anlatı sanatının ve distopya edebiyatının rolü vurgulanmaktadır.
Keywords : İklim Değişikliği, İklim-Kurgu, Eko-Eleştiri, Distopya, Postmodern Öykü, İstanbul