DOĞU TÜRKÇESİNDEN BATI TÜRKÇESİNE -dI ėr-se/-dIsA ZARF-FİİL EKİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA

Authors : Çiğdem Kalegeri

Pages : 279-297

Doi:10.32321/cutad.647805

View : 21 | Download : 15

Publication Date : 2019-12-25

Article Type : Research

Abstract :Eski Türkçeden günümüze varlığını sürdüren - sA ekinin bugünkü anlam ve işlevleri üzerinde araştırmacılar arasında fikir ayrılıkları bulunmaktadır. Kimi araştırmacılar, bu eki dilek ifade etmediği durumlarda şart kipi olarak değerlendirmekte, kimileri ise yapı bakımından zarf-fiil yapan bir ek olarak kabul etmektedir. Konuyla ilgili daha aydınlatıcı bilgilere ulaşabilmek için öncelikle - sA ekinin Türkçenin geçmiş dönemlerinden itibaren nasıl kullanıldığı saptanmaya çalışılmıştır. Bu konu araştırılırken - sA ekinin sadece basit değil, birleşik çekimlerdeki kullanımlarının da göz önüne alınması gerektiği anlaşılmıştır. Özellikle belirli geçmiş zamanın şartı (- dI er-se ) çekiminin Doğu Türkçesinde yoğun bir biçimde kullanıldığı ancak bu çekiminin kip değil, zarf-fiil işlevi gördüğü tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada - sA ekli söz kon u su yapı temel alınmış, aynı dönem Doğu ve Batı Türkçesinden seçilen metinlerden derlenen veriler karşılaştırılarak - dI er-se yapısının anlam ve işlevi saptanmaya çalışılmıştır. Bu veriler, 15 ve 16. yüzyıllarda Doğu Türkçesinden Batı Türkçesine ya da Farsçadan iki dile de çevrilmiş metinlerden elde edilmiştir.
Keywords : -sA eki, Şart Kipi, Zarf-Fiil, Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi