ULUDERE HAVZASI’NIN (BİNGÖL) JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİNDE MORFOMETRİK ANALİZLERİN KULLANIMI

Authors : Vedat Avci, Halil Günek

Pages : 745-770

Doi:10.14520/adyusbd.39800

View : 32 | Download : 13

Publication Date : 2015-12-31

Article Type : Other

Abstract :Coğrafi Bilgi Sistemlerinin sağladığı kolaylıklar morfometrik analizlerin güvenilir, hızlı ve objektif sonuçlar üretmesini sağlamıştır. Bir sahanın jeomorfolojik gelişimi hakkında morfometrik analizler önemli bilgiler vermektedir. Bu çalışmada Uludere Havzası’nın jeomorfolojik özellikleri ve bu özellikleri kazanmasında etkili olan faktörler morfometrik indisler kullanılarak belirlenmiştir. Morfometrik analizler sahaya ait 1/25000 ölçekli topoğrafya haritalarının sayısallaştırılması ile üretilen sayısal yükseklik modelinden elde edilmiştir. Bu çalışmada profil, eğim, bakı, hipsografik analizler, nisbi rölyef ve yükselti frekansı analizleri yapılmıştır. Bu analiz sonuçlarına göre havzada alçak alanlar ile yüksek düzlükler arasında belirgin yükselti farkı olduğu, bu değişimin tektonik hareketlerden kaynaklandığı belirlenmiştir. Havzada eğim yönü (bakı) de tektonik özelliklerden etkilenmiş, KKB-GGD doğrultulu yamaçların fazla yer kaplamasında havzanın bu doğrultuda çarpılması etkilidir. Dik yamaçlardan akarsu havzasını besleyen çok sayıda küçük akarsu doğmuş ve bu akarsular tektonik hareketlerden dolayı ötelenmiştir. Havzanın tektonik olarak çarpılması asimetrik bir şekil kazanmasını sağlamış, buna bağlı olarak doğudan akarsuyu besleyen alan genişlemiştir. Havzanın sularını drene eden Uludere tektonik hatlara yerleştiği için subsekant akarsu özelliği göstermektedir. Nispi reliefin batıda 538 m’ye çıktığı, doğuda ve güneyde ise 0 m’ye düştüğü havzada yükselti frekansı analizine göre en fazla tekrarlanan yükselti basamağının 2600-2795 m olduğu, bunun da genç tektonik hareketlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Nisbi reliefin havzanın doğusunda düşmesinin volkanik düzlüklerin geniş alan kaplaması ile ilgili olduğu, enine profil serilerinde göze çarpan yükselti farkı ve asimetrilik havzanın şekillenmesinde tektonizmanın etkisinin belirgin olduğunu ve havzanın gençlik döneminde olduğu tespit edilmiştir.
Keywords :