NINIAN SMART’IN "YEDİ BOYUTLU DİN MODELİ"NE GÖRE ORTAÖĞRETİM PROGRAMLARINDA DİN OLGUSUNUN YERİ

Authors : Tuğrul Yürük

Pages : 761-801

Doi:10.30627/cuilah.817548

View : 16 | Download : 16

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research

Abstract :Bilimin olay ve olguları anlamaya ve açıklamaya çalışma hedefi doğrultusunda farklı disiplinlerin yöntem ve dilini kullanarak bütüncül bir yaklaşım ortaya koyma çabası olarak tanımlanabilecek disiplinlerarası yaklaşım gittikçe yaygınlaşmaktadır. Bu çok yönlü ve boyutlu bir bakış açısını gerektiren yaklaşımın eğitim ve din eğitimi alanlarını da etkilediğini belirtmek gerekir. Zira öğrenme ortamında öğrencilerin karşılaştığı farklı alanlardan öğrenilen bilgiler ve hayatın karmaşık yapısı göz önünde bulundurulduğunda, öğrencilerin konuları birbiriyle ilişkilendirebilmeleri ve bütünleştirebilmelerinin yollarından biri disiplinlerarası yaklaşımın uygulanmasıdır. Hatta farklı derslerin öğretim programlarındaki konuların neredeyse tamamının disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alınmasının önemli bir ihtiyaç olduğunu da söylemek mümkündür. Tüm bunlardan hareketle disiplinlerarası yaklaşımın öğrenme ortamına yansıtılmasının eğitim-öğretimin zenginleştirilmesine katkısı olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda araştırmanın temel problemi; ortaöğretimde bulunan zorunlu derslerin öğretim programlarında din olgusuna ne şekilde yer verildiğini tespit ederek disiplinlerarası bakış açısının programlara yansıyıp yansımadığını ortaya koymaktır. Böylece din olgusunun boyutlarının öğretim programlarındaki yerinin karşılaştırmalı olarak belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu çerçevede verilerin toplanması esnasında literatür taraması, verilerin analiz ve değerlendirmesinde de içerik analizine başvurulmuştur. Din olgusunun boyutlandırılmasıyla ilgili Ninian Smart’ın "Yedi Boyutlu Din Modeli” esas alınmıştır. Bu modelin seçilmesinin en temel nedeni, Smart’ın Dinler Tarihi, Din Felsefesi, Din Fenomenolojisi alanlarıyla birlikte Din Eğitimiyle ilgili de önemli eserlerinin bulunması ve genel olarak eserlerinde din olgusu, özelde de din eğitimine yönelik sahip olduğu çoğulcu bakış açısının disiplinlerarası yaklaşım için önemli bir temel oluşturabileceği düşüncesidir. Smart, dinle ilgili çalışmalarda genellikle inancı vurgulayan doktrinel yönün öne çıktığını ancak dinin sadece bu boyutla sınırlandırılamayacağını, bu boyutun ötesinde farklı boyutlarının da olduğunu belirtmiş ve yedi boyutlu bir model geliştirmiştir. Smart’ın bahsettiği boyutlar; pratik ve ritüel, tecrübi-duygusal, hikâyesel veya mitolojik, doktrinel ve felsefi, ahlaki ve yasal, sosyal ve organizasyonel ve materyal ve sanatsal boyutlardır. Bu boyutların birbirinden kopuk ve bağımsız olmadığını, birbiriyle bağlantılı olarak değerlendirilmesi gerektiğini de özellikle vurgulamıştır. Smart’ın "Yedi Boyutlu Din Modeli”nde bulunan boyutlara ortaöğretimde bulunan DKAB, Biyoloji, Kimya, Fizik, Matematik, Coğrafya, İngilizce, Felsefe, Türk Dili ve Edebiyatı, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Görsel Sanatlar ve Tarih gibi derslerin öğretim programlarında farklı oranlarda yer verildiği belirlenmiştir. Sonuç olarak ortaöğretim programlarında yer alan zorunlu derslerin içerik ve kazanımları bir bütün halinde değerlendirildiğinde uyumsuzluk olarak yorumlanabilecek bazı içerik ve kazanımlar bulunmakla birlikte programlar arasında genelde bir uyumun varlığından söz etmek mümkündür.
Keywords : Din, Din Eğitimi, Ninian Smart, Öğretim Programı