DİNDARLIK İLE KİŞİLİK İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR SAHA ARAŞTIRMASI (SİVEREK ÖRNEĞİ)

Authors : Mehmet Emin Kalgi, Hasan Kayiklik

Pages : 552-569

Doi:10.30627/cuilah.721696

View : 22 | Download : 4

Publication Date : 2020-12-25

Article Type : Research

Abstract :Üzerinde bir tanım birliğine varılamayan dindarlık ve kişilik kavramları, çok farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Genel olarak dindarlık; inanç, ahlâk ve ibadet bütünlüğü olarak tanımlanırken; kişilik, bireyin tutarlı davranışlar göstermesi olarak tanımlanmaktadır. Dindarlık ve kişilik ilişkisi ile ilgili uzun zamandır araştırmalar yapılmaktadır. Bu araştırmalardan bazıları her ne kadar teorik olarak yapılsa da genel olarak yapılan araştırmalar empirik çalışmalardan oluşmaktadır. İlişkisel bağlamında yapılan dindarlık ve kişilik çalışmalarında genellikle dindarlık bağımsız kişilik ise bağımlı değişken olarak ele alınmaktadır. Yani dindarlığın kişilik üzerinde bir etkisi olup olmadığı incelenmektedir. Fakat bu araştırmalardan elde edilen sonuçlar her ne kadar bize bir fikir verse de farklı modeller (örneğin, deneysel model) kullanılarak farklı çalışmalar yapmak daha etkili sonuçlar elde etmemizi sağlayabilir. Bir saha çalışması olarak yapılan bu araştırmada; imam-hatip, meslek lisesi ve genel liselerde eğitim-öğretim gören öğrencilerin dindarlık düzeyleri ile kişilik özellikleri arasında bir ilişki olup olmadığı ortaya konulması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla araştırmada kullanılan temel değişkenler dindarlık ve kişilik özellikleridir. Genel tarama modelinde olan bu araştırmanın verileri, "Hacettepe Kişilik Envanteri (HKE)", "Dinsel Yaşayış Ölçeği (DYÖ)" ve geliştirilen "Kişisel Bilgi Formu" ile elde edilmiştir. Araştırmanın evrenini, Şanlıurfa'nın Siverek ilçe merkezinde bulunan genel, imam-hatip ve meslek liselerinde eğitim-öğretim gören öğrenciler, örneklemini ise bu öğrenciler arasında seçilen 236 katılımcı oluşturmaktadır. Bunların %60.6'sı (143) kız, %39.4'ü (93) ise erkektir. Katılımcıların yaş aralığı 14-20 arasında değişmekte ve yaş ortalaması ise 15.80'dir. Verilerin analizinde, dindarlık ve alt boyutları ile kişilik ve kişilik alt boyutları arasındaki ilişkiyi öğrenmek için Spearman Sıra Farkları Korelasyonu kullanılmıştır. Bu testin kullanılma sebebi, iki değişkenden biri veya ikisi ön şart olan normalliği sağlamamasıdır. Araştırma sonucuna göre, öğrencilerin dindarlık ile kendini gerçekleştirme duygusal kararlılık, nevrotik eğilim, psikotik belirti, aile ilişkileri, sosyal normlar, antisosyal eğilimler, kişisel uyum ve genel uyum arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir. Fakat dindarlık ile sosyal uyum arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Bununla birlikte dindarlığın inanç boyutu ile kişiliğin kişisel sosyal ve genel uyum boyutları arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki tespit edilirken; dindarlığın ahlak ve ibadet boyutları ile kişiliğin kişisel, sosyal ve genel uyum boyutları arasında anlamlılık düzeyine ulaşan bir ilişkiye rastlanmamıştır.
Keywords : Dindarlık, kişilik, psiko-sosyal uyum