Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneği)

Authors : Mehmet Öncel

Pages : 1102-1133

Doi:10.30627/cuilah.479963

View : 15 | Download : 15

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research

Abstract :İslam sanatında Hz. Peygamber’e (s.a.v) dair hemen hemen her konu incelikle ele alınmış, hürmetle ve tazimle işlenmiştir.  Hat, tezhip, minyatür, ebru, mimari, edebiyat ve mûsikî gibi sanatlar alemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber’e dair eserlerde kendini göstermektedir.  İslam edebiyatı ve mûsikîsinde Hz. Peygamber’i konu edinen en geniş yapıtlardan birisi de mevlid formudur. Hz. Peygamber’in doğumundan başlayıp vefatına kadar konuları muhtevi eserlerin birçoğu Ka‘b bin Zübeyr’in Kasîdetü’l-Bürde’si ve İmam Bûsîrî’nin Kasîdetü’l-Bürde’sinden mülhem kaleme alınmıştır. Arap edebiyatında Vâkıdî’ye ait Mevlidü’l-Vâkıdî maa‘ş-şerh ale’t-temâm, Endülüslü muhaddis ve tarihçi İbn Dihye el-Kelbî’nin et-Tenvîr fî mevlidi’s-sirâci’l-münîr, Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî’ye ait Mevlidü’n-nebî, Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin Menkabetü mevlidi’n-nebî adlı en tanınmışlarıdır. Türk edebiyatında ise 200 civarında mevlid yazılmış olup bunlar arasında yaklaşık 6 asırdır okuna gelen Bursa Ulu Camii imam hatibi Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-necât adlı mevlidi en meşhurudur. Dini mûsikî açısından mevlîd, Hz Peygamber’in doğduğu gün başta olmak üzere mübarek gün ve gecelerde, önemli şahsiyetleri anma, doğum, sünnet, askere gitme, evlenme, hac ibadetini yerine getirme, vefat ve sair sebeplerle halkın sevinç ve üzüntüsünü paylaşma adına düzenlenen törenlerde icra edilen kapsamlı dinî mûsikî formudur. Mevlid aşırhan, tevşîhhân, mevlidhân ve duahan olmak üzere dört grup tarafından icra edilir. Mevlidin her bir bölümüne bahir denilir ve tevhid, nûr, velâdet, merhaba, miraç ve vefat olmak üzere 6 bahirden meydana gelmektedir. Bu çalışmada metodoloji ve yöntemin belirlenmesinin ardından mevlid formunun tanımı, bölümleri ve çalışmanın konusu mevlidi okuyan Türk Mûsikîsinin yetiştirmiş olduğu en kudretli ses sanatkarlarından Bekir Sıtkı Sezgin’in hayatı anlatılmıştır. Daha sonra Bekir Sıtkı Sezgin’in 22 Ekim 1973 (25 Ramazan 1393) tarihinde İzmir Hisar Camii’nde okumuş olduğu Süleyman Çelebi’ye ait mevlidin "velâdet” bahrinin notasyonu ve makamsal analizi yapılmıştır.
Keywords : Mevlid, Bekir Sıtkı Sezgin, Süleyman Çelebi, Vesiletün Necât, dini musiki