Cahiliye Döneminde Nesir ve Bir Hatip Olarak Eksem b. Sayfî

Authors : Mücahit Yüksel

Pages : 391-418

Doi:10.30627/cuilah.440713

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research

Abstract :İslâm öncesi döneme Kur’ân’da, "Cahiliye” adı verilmektedir. Bu ismin verilmesindeki etken ise okuma-yazma oranının düşüklüğü değil dine karşı takınılan kötü tavırdır. Çünkü her ne kadar Araplar yazma alanında zayıf olsalar da sözlü edebiyat alanında iyi durumdalardı. Ayrıca Cahiliyye adının verilmesi, bu dönemde hiçbir güzelliğin olmadığı anlamına da gelmemektedir. Bu dönemde, tevhid dinine bağlı olan ve güzel ahlâkıyla tanınan insanlara da rastlanmaktadır. Edebiyat, Cahiliye döneminin önemli bir unsuru idi. Öyle ki şairler ödüllendirilirdi ve şiir yarışmaları da yapılırdı. Dereceye giren şiirler de Ka’be duvarına asılırdı. Ayrıca hatipler de itibar görür ve kabile temsilcisi olarak yöneticilerle konuşurken sözcülük görevi yaparlardı. Bu dönemde edebiyat alanındaki yeteneklerini menfaat için sergileyen insanlar olduğu gibi topluma faydalı olma amacında olan kişiler de bulunmaktaydı. Câhiliyye dönemindeki edebî faaliyetlerden bahsedilirken her zaman şiir ön planda olmuştur. Ancak şiir kadar gündeme getirilmeyen nesir de bu dönemde en az şiir kadar revaç bulmuştur. Çünkü sosyal hayatın gereği olan birçok konuşma, nesir türünün içine girmektedir. Eksem b. Sayfi, Cahiliye döneminin tanınan kişilerindendir. Sağlıklı bir bakış açısına sahip olan Eksem, icra ettiği hutbeleriyle, kendi dönemindeki insanlara yol göstermiştir. Cahiliyenin tüm kötülüklerine rağmen o, tevhid inancına sahip bir insan olarak, herkesi tevhide ve güzel ahlaka çağırmıştır. Eksem, konuşmalarında gösterişten kaçınmış ve mümkün olduğu kadar sade konuşmaya çalışmıştır. Bununla birlikte Eksem, bazen edebi sanatları kullanmaktan da geri kalmamıştır.Bu makale; Câhiliyye kavramının analizi, Câhiliyye döneminde nesrin durumu ve önemli bir hatip olan Eksem b. Sayfî’nin edebî kişiliği konularını ele almaktadır. Çünkü İslâm’ın getirdiği güzelliklerin daha iyi anlaşılması için Cahiliyye döneminin tanınması önemlidir. Ayrıca Eksem b. Sayfi de bu dönemin önemli bir şahsiyetidir.
Keywords : Câhiliyye, Nesir, Eksem b. Sayfî, Hitâbet, Mesel, Vasiyet