Translation Decisions and Methods in Paratranslation of Textless Back Translations

Authors : Seda Taş Ilmek

Pages : 188-209

Doi:10.37599/ceviri.803747

View : 25 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research

Abstract :Bu makale The Grande Turke Süleyman the Magnificent, Sultan of the Ottomans adlı metnin metinsiz geri çevirilerine ilişkin bir örnek durum çalışması aracılığıyla bir metnin kendi kültürüne geri dönmesini sağlayan bu tür çeviride çevirmenlerin ve editörlerin çeşitlilik gösteren çeviri kararlarını mercek altına almayı amaçlamaktadır. Çalışma ayrıca, özellikle yan metin çevirisinden hareketle, söz konusu metinlerde yerlileştirme ve yabancılaştırma çeviri yöntemleri arasındaki ayrımın nasıl çeşitlilik gösterebileceğini incelemeye çalışmaktadır. Vigo üniversitesindeki bir grup araştırmacı tarafından kavramsallaştırılan, Yuste Frías (2012, 2015) tarafından geliştirilen ve Çeviribilim araştırmalarında halihazırda zaten bir süredir kullanılmakta olan "yan metin çevirisi” (paratranslation), çeviri yöntemlerini yeniden ele almaya ve çeviri kararlarının nasıl çeşitlenebileceğini yeniden vurgulamaya imkân sunması bakımından dikkate değer bir araştırma alanıdır. Çalışmanın odağında yer alan kaynak metin Osmanlı İmparatorluğu’nun onuncu Sultanı olan Süleyman’ın hayatını doğumundan ölümüne kadar detaylı olarak ele alması nedeniyle Türk tarihi ve kültüründe önemli bir yere sahiptir. Metin İngiliz yazar Fairfax Downey (1893-1990) tarafından 1929 yılında yazılmış olup farklı çevirmenler tarafından üç defa Türkçeye çevrilmiştir. Çalışma kapsamında, kaynak metin ile çok fazla yan metinsel unsur eklemesi barındıran ve özel bir geri çeviri türü olarak bilinen metinsiz geri çeviriler, yan metin çevirisi bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma bulguları söz konusu kaynak metnin ülkesine yaptığı geri dönüşlerinde uygulanan yan metin çevirilerinin metinsiz geri çevirilerde farklı çeviri eyleyicilerinin yazarsal (authorial) ve müdahaleci çeviri kararlarını saptayabilmeye olanak verdiğini göstermiştir. Ayrıca bu çalışma farklı bir çeviri yöntemi olarak "yeniden yerlileştirmenin” metinsiz geri çeviri gibi farklı çeviri uygulamalarında kullanabileceğine tanıklık etmiştir.
Keywords : Yan Metin Çevirisi, Metinsiz Geri çeviri, Çeviri kararları, Çeviri Yöntemleri, Yeniden yerlileştirme