Terimbilim Odağında ve Çevirmenin Tanıklığında Kuramsal Çeviri

Authors : Alize Can Rençberler

Pages : 25-55

Doi:10.37599/ceviri.674997

View : 22 | Download : 7

Publication Date : 2020-07-24

Article Type : Research

Abstract :Tüm alanlarda olduğu gibi sosyal bilimlerde kuramsal metin üretiminde ve çevirisinde terim üretimi, çevirisi ve kullanımı araştırmacı ve çevirmen için zorluk oluştururken, terimcelerin çeşitliliği ve yabancı terimler için önerilen farklı terim karşılıkları kuramsal metin çevirilerini güçleştirmektedir. Terim üretimi, çevirisi ve kullanımı kuramsal ve bilimsel söylemlerde terimcelerin oluşturulmasına zemin hazırlamaktadır. Yeni terim üretimi için terimbilimcinin yerli unsurları iyi tanıması, dili yaratıcı şekilde kullanması ve bunları harmanlayacağı terim bilgisine sahip olması bir gerekliliktir. Terimbilimci, gereksinim olduğu durumlarda yeni sözcükler bulabilmeli, terimceyi zenginleştirebilmeli, yabancı dilden ödünç alınan terimler yerine yeni terimler önerebilmelidir. Türkçedeki terim ihtiyacını karşılamak ve özellikle çeviribilim alanında hizmet verecek terim bilgisi ile donatılmış bilinçli çevirmenler yetiştirmek için çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kuramsal metin çevirisinde Türkçe dilbilim, göstergebilim, çeviribilim terimleri sözlüklerine eleştirel yaklaşım geliştirmek ve çevirmenin konumunu ele almaktır. Çalışmanın amacına paralel olarak belirlenen araştırma soruları doğrultusunda örneklem olarak Umberto Eco’nun Interpretation and Overinterpretation (1992) başlıklı eseri ile Kemal Atakay tarafından Yorum ve Aşırı Yorum (2011) başlığıyla Türkçeye yapılan çevirisi ele alınmakta, betimleyici yaklaşım ekseninde çevirmen tarafından kullanılan terimler belirlenmekte, dilbilim, göstergebilim, çeviribilim terimleri sözlükleri taranarak terimlerin karşılıkları Öztürk Kasar’ın oluşturduğu Terimsel Gereksinim ve Yaratıcılık Düzeyleri Şeması na göre listelenmekte ve çevirmen Kemal Atakay’ın çeviri süreci ve terim çevirisi üzerine görüşlerine yer verilmektedir. Sonuç olarak, incelenen özgün ve çeviri metinlerden hareketle dilbilim, göstergebilim, çeviribilim terimleri sözlüklerinde bazı boşluklar olduğu ve kullanımda olan terimlerin bir kısmının standart halde olmadığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, çeviri sürecine dair çevirmenin görüşlerine ve karşılığı olmayan terimleri dilimize aktarırken izlediği stratejilere yer vermenin çevirmen adaylarına kuramsal metin çevirisi kapsamında terim aktarımına ilişkin yöntemler sunduğu sonucuna da varılmaktadır.
Keywords : terim, terim çevirisi, kuramsal çeviri