Erken Cumhuriyet Dönemi Edebiyat Dergilerinde Çeviri, Eleştiri ve Polemik: Çeviri Tarihine ‘Tercüme Münakaşaları’ Işığında Bakmak

Authors : Devrim Ulaş Arslan

Pages : 16-45

Doi:10.37599/ceviri.562938

View : 31 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research

Abstract :Türkiye odaklı çeviri tarihi çalışmalarında Tercüme , Metis Çeviri ve Yazko Çeviri gibi çeviri odaklı yayınlar dışında kalan süreli yayınlardaki çeviri eleştirilerinin genellikle göz ardı edildiği bulgusundan yola çıkan bu çalışmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 1935-1945 yılları arasında Yücel , Varlık , Oluş , Marmara , Harman ve Kalem gibi edebiyat dergilerinde yayımlanan eleştirel metinlerin geniş çeşitliliğine dikkat çekerek söz konusu metinlerin içerikleri ve biçimsel zenginlikleri sebebiyle çeviri eleştirisi, inceleme ya da tanıtım gibi kavramların akademik tanımlarıyla uyumsuz olduğunu göstermektir. Bu sebeple, mevcut çalışmada bu metinlerin daha kapsayıcı bir isimlendirmeyle "çeviri üzerine eleştirel metinler” olarak tanımlanması önerilmekte ve yeni bir sınıflandırmanın gerekliliği vurgulanmaktadır. Çalışmanın ikinci amacı ise, yukarıda sözü geçen dergilerin 1935 ve 1945 yılları arasında taranması ile oluşturulmuş metinler derlemi içerisinde, Türkiye odaklı çeviri tarihi araştırmaları açısından dikkat çekici özellikler taşıyan iki büyük ‘tercüme münakaşasını’ eleştirilerin erek kültürde meydana getirdiği etki ile birlikte özgünlük, yazarlık, tercüme, intihal ve adaptasyon kavramları üzerinden sorunsallaştırmaktır. Çalışma sonucunda, çeviri üzerine eleştirel metinlerin erek kültürde büyük çapta tartışma ve sorgulamalara sebep olabildiği ve dönemin birçok yazar ve aydınının gizli çeviri veya adaptasyon gibi sınırdaki çeviri faaliyetleri karşısında sorgulayıcı ve eleştirel bir bakış açısı benimsediği gözlemlenmiştir. Çalışmada, ayrıca, 1935-1945 yılları arasında edebiyat dergilerinde yayımlanmış olan çeviri üzerine eleştirel metinlerin incelenmesinin Türkiye odaklı çeviri, eleştiri ve edebiyat tarihine yeni veriler aracılığıyla katkıda bulunabileceği ve dönemin daha bütüncül temsiline olanak sağlayacağı görüşü savunulmaktadır.
Keywords : çeviri eleştirisi tarihi, çeviri tartışmaları, süreli yayınlarda çeviri, Hamlet, Ercüment Ekrem Talu