Saʻdî-i Şîrâzî’nin Gazeldeki Değişimi

Authors : Çetin Kaska

Pages : 267-288

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2019-10-26

Article Type : Other

Abstract :Saʻdî’nin gazelleri Gazeliyyât-i Kadîm, Tayyibât, Bedâyiʻ ve Havâtîm olmak üzere dört kısma ayırılmıştır. Muhtemelen Gazeliyyât-i Kadîm’i gençlik döneminde, Bedâyiʻ ve Tayyibât’ı olgunluk ve şairliğinin doruk noktasında,  Havâtîm’i de yaşlılık döneminde söylemiştir. Her ne kadar Saʻdî’nin gazellerinin özü aşk olsa da, bu aşk Gazeliyyât-i Kadîm’de mecazi aşk, Havâtîm’de tasavvufi aşk şeklindedir. Hatta Havâtîm’deki bazı gazellerde ahlak ve züht baskındır. Saʻdî’nin gazellerindeki bu farklılık birçok araştırmacının dikkatini çekmiştir. Bu makaledeki hedefimiz bu farklılığın en esaslı delilerinden birini araştırmaktır. Muhtemelen bu farklılığın en önemli delilerinden biri Saʻdî’nin aşk mertebelerini genellikle mecaziden ilahiyeye doğru doğal yoldan kat etmiş olmasıdır, çünkü ihtiyarlık döneminde bu histen bir noksanlık hissetmiyor. Bu makalede ilk önce Saʻdî’nin gazelleri üzerinde çalışan birçok araştırmacının görüşünü ve özellikle Gazeliyyât-i Kadîm ve Havâtîm arasındaki farkları naklettik. Sonra iddialarımızı ispatlamak için onun gazellerinden, psikolojinin bugün elde ettiği bazı bulgulardan ve misallerden istifade ettik.
Keywords : Saʻdî, Gazeller, Havâtîm