TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA CIA ESKİ BAŞKANI ALLEN WELSH DULLES VE FAALİYETLERİNİN İNCELENMESİ

Authors : Sinan Kiyanç

Pages : 445-479

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2022-10-25

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada 1953-1961 yılları arasında Amerika Merkezi İstihbarat Teşkilatı CIA Başkanlığı görevinde bulunan Allen W. Dulles’in Türkiye tarihindeki yeri araştırılmaktadır. Dulles, Birinci Dünya Savaşı’nda Avrupa görevi ile tanımaya başladığı Osmanlı Devleti’nin kaderinin şekillendiği Paris Barış Konferansı’nda ABD Başkanı Woodrow Wilson’un en yakınındaki isimlerden biriydi. Dulles, ABD’nin İstanbul temsilcisi Yüksek Komiser Amiral Bristol’un yardımcılığı görevi ile Osmanlı Devleti’nin son günlerine, ABD Yakın Doğu Bürosu şefliği ile Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşuna tanıklık etmiştir. Bu süreçte Dulles, ABD’nin bölgeye ilgisinin artmasına ve Türkiye Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkilerin başlatılmasına çalışmıştır. ABD Yakın Doğu Bürosu şefliği sonrasında avukatlık yapan Dulles, İkinci Dünya Savaşı’nda kurulan ABD istihbarat teşkilatı OSS’de görev almıştır. İkinci Dünya Savaşı yıllarında OSS’nin Türkiye şubesinin kurulmasını sağlayan Dulles, güçlü casus ağı sayesinde Türkiye’deki Nazi casuslarının bir kısmını deşifre etmişti. CIA’nın ilk sivil başkanı olan Dulles, bu görevi üslendiği sürede Türkiye’nin stratejik konumunu sık sık vurgulamıştır. 27 Mayıs 1960 Darbesi öncesindeki gelişmeleri yakından takip eden ve darbenin olacağı ön görüsünde bulunan Dulles, darbe sonrasında ABD nezdinde yeni yönetimin kabul görmesinde etkin rol oynamıştır. ABD’nin başarısız Küba hamlesi sonrasında CIA başkanlığından istifa etmiştir.
Keywords : Allen Welsh Dulles, CIA, OSS, Türkiye, Osmanlı Devleti