KAFKAS CEPHESİ’NDE TÜRK ORDUSU’NUN FİRARÎ ASKERLER SORUNU

Authors : Yavuz Selim Çeloğlu

Pages : 205-226

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2022-10-25

Article Type : Research

Abstract :Savaş zamanlarında önü alınamayan firarlar, orduların insan gücünü büyük oranda zaafa uğratır. Kafkas Cephesi’nde uzun süre temel ihtiyaçlardan yoksun kalan Türk ordusu, üstün Rus kuvvetlerine karşı tutunamayıp geri çekilmeye başlayınca cephe hattında büyük firarlar baş gösterdi. Ordudaki firarî askerlerin bir kısmı, Gayrimüslim erlerden oluşuyordu. Kahir ekseriyeti Rum ve Ermeniler oluşan Gayrimüslim askerlerin bir kısmı doğrudan Rus ordusuna iltihak ederek Ruslar tarafından örgütlenen gönüllü Ermeni taburlarında Türk ordusuna karşı savaştılar. Ordudaki firarlar elbette yalnızca Gayrimüslimlerden oluşmuyordu. Müslüman erler arasında da firar olayları oldukça yaygındı. Özellikle Sarıkamış yenilgisinden sonra başlayan Rus taarruzları neticesinde Erzurum, Trabzon, Bayburt ve Erzincan gibi önemli kentlerin düşmesi ordunun maneviyatını büsbütün bozmuştu. Özellikle geri çekilmeler esnasında yaşanan panik ve kargaşa ortamı firarları daha da arttırdı. Cephede önü alınamayan firarlar yalnızca ordunun muharip gücünü zayıflatmakla kalmadı aynı zamanda cephe gerisinde ciddi bir iç güvenlik zafiyetinin doğmasına da neden oldu. Bu çalışmada, Kafkas Cephesi’ni savunan 3. Ordudaki firar olayları ele alınmıştır. Bu bağlamda firarların nedenleri, ulaştığı boyutlar ve firarları engellemeye yönelik çabalar üzerinde durulmuştur. Ayrıca bölgede büyük bir iç güvenlik sorununa neden olan firarî askerlerin cephe gerisindeki faaliyetleri ve Osmanlı Devleti’nin bunlara karşı aldığı tedbirler üzerinde durulmuştur. Böylece firarî askerler sorununun ordunun muharebe kabiliyeti üzerindeki etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Birinci Dünya Savaşı, Kafkas Cephesi, Türk Ordusu, Firarî Askerler, İç Güvenlik Sorunu