1927 THE TRADE AGREEMENT BETWEEN SOVIET UNION AND TURKEY: A MILESTONE IN ECONOMIC RELATIONSHIP?

Authors : Erdal Bilgiç

Pages : 237-267

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2021-07-07

Article Type : Research

Abstract :Bu makalenin amacı 11 Mart 1927 tarihinde Sovyetler Birliği ve Türkiye arasında imzalanan ticaret anlaşmasının iki ülke arasında gerçekleşen dış ticaret ilişkilerinde bir dönüm noktası olup olmadığını göstermektir. Sovyet kanunlarına göre dış ticaret rejimi devletin tekelinde olmak zorundadır, ancak gerçekte dış ticarette devletin tekel uygulamasını özellikle ticaret diğer ülkelerin topraklarında gerçekleşirken kabul ettirmek zordur. Her bağımsız devlet kendi girişimcilerinin ve tüccarlarının çıkarlarını korumak ister. Ancak girişimciler ve tüccarların karşısında dış ticaretini tekel olarak devlet kurumları ile koruyan Sovyetler Birliği gibi bir yapı varken bunu yapmak güçlü bir irade ister. Diğer bir seçenek ise uzun yıllar Batılı ülkelerin yaptığı gibi Sovyetler Birliği’ni görmezden gelmek, ticaret ilişkileri kurmamak veya kurulu düzeni bozmaktır. Bu bağlamda Türkiye ile Sovyetler arasında gelişen dış ticaret ilişkileri 1920’lerin ikinci yarısına kadar her iki ülkenin bürokratlarının iyi niyetleri ve zaman zaman görmezden geldikleri durumlar neticesinde ilerlemiştir. Öte yandan her iki ülkenin savaş sonrasında ekonomilerini toparlamaya başlamaları yeni arayışları da beraberinde getirmiştir. Sovyetler Birliği anonim şirketlerle dış ticaretini yönetmekten 1920’li yılların ikinci yarısında vazgeçmektedir. Artık Arcos ve Russotürk gibi şirketler dış ticaret tekeline uygun olarak Ticaret Temsilciliklerine dönüşecektir. 1920’lerin ortasında dünyada yeni gelişen koşullar içinde Türkiye henüz kendisi ile ticaret anlaşması imzalamayan ülkelere anlaşma görüşmelerini başlatmak üzere çağrıda bulundu. Sovyetler Birliği ise NEP’in sonuna gelinirken kendi ticaret kurumlarını diğer ülkelere kabul ettirme niyetindeydi.
Keywords : Sovyetler Birliği, Türkiye, Dış Ticaret, Ticaret Anlaşması, Arcos, Sovyet Ticaret Temsilciliği