MİLLİ MÜCADELE’NİN BİR BAŞKA YÖNÜ: ANADOLU’DA YUNANİSTAN’IN VEKALET SAVAŞI

Authors : Cengiz Mutlu

Pages : 563-588

View : 19 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-25

Article Type : Research

Abstract :Günümüzde sıklıkla duyduğumuz vekalet savaşları teriminin bir örneği de Türklere karşı sergilenmiştir. Mora İsyanı başladığında Batı’da Rumlara karşı büyük teveccüh doğmuştu. Binlere varan gönüllü Avrupa ülkerinden ve Amerika’dan isyana katılmak için Mora’ya gelirken, Batılı ülkeler ise isyana cömert yardımlarda bulunmuşlardır. Bu yardımın altında yatan Batı’daki Türk düşmanlığı olduğu kadar Batılı ülkelerin kurulacak Yunanistan’ı Akdeniz’de ileri bir karakol olarak kullanmak istemeleriydi. Birinci Dünya Savaşı başladığında Avrupa cephelerindeki savaş umulanın aksine hızını yitirerek siper çatışmalarına dönüşerek durgunluk kazanmıştır. Savaşta İngiltere açısından Almanya’ya karşı yürütülen mücadelenin yol açtığı yıkım ve getirdiği ağır yük İngiliz hükümetini ekonomik olarak bir hayli yıpratmıştır. Buna bir de Osmanlı Devleti’nin savaşa girişiyle cephelerin çoğalması ve savaşın uzaması eklendiğinde İngiltere sosyal, politik açıdan da yıkımla karşılaşmıştır. Savaşın uzamasıyla müttefik devletler kamuoyunda var olan hoşnutsuzluğun artması, zamanla hükümetler üzerinde giderek artan derecede bir baskı yaratacaktı. Savaşın sonu tıpkı Makedonyalıların Pirus Zaferi’ni anımsatmaktadır. Nitekim, Makedonya Kralı Pirus Roma’yı yenmiş olmasına rağmen ülkesi savaştan bitkin bir vaziyette çıkmıştı. Büyük Savaş’ta yorgun düşen İngiliz ordusu Anadolu’daki yeni bir savaşı göze alamazdı. İngiliz Başbakanı Lloyd George, Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı Hükümeti’ne gönderdiği telgrafta, Sırpların Anadolu’ya asker çıkararak Türklerle savaşmaları teklifinde bulunmuştur. Fakat yapılan teklif adı geçen krallıkça reddedilmişti. Aynı teklifi Megalo İdea fikriyle yanıp tutuşan Yunanlılara yapan İngilizler olumlu cevap almıştı. Bunun üzerine İngiliz devlet adamları Anadolu’nun işgali için I. Dünya Savaşı’nda yıpranmamış Yunan ordusunu kullanmaya karar verdi. Bunun karşılığında İngilizler, denetim sağlamak için Yunanlıların İngiliz sömürgeleri üzerindeki Anadolu topraklarına yerleşmesine ses çıkarmayacaktı. Bu yüzden Yunan ordusu silah-cephane yönünden İngilizlerce desteklenmiştir. İtilaf Devletleri Yunanları sadece Anadolu’da değil Kırım’a asker çıkarmak suretiyle Bolşeviklere karşı da savaştırmıştır. Yunanlıların Anadolu’ya çıkışı İtilaf Devletleri arasında çıkar çatışmalarını doğurmuştur. Elbetteki, müttefik devletler arasında çakışan çıkarları çok iyi analiz eden Milli Mücadeleyi yürüten heyet, bu durumdan faydalanma yoluna gitmişti. Milli Mücadele’nin sona ermesiyle Yunanlıları Anadolu felaketine sürükleyen Venizelos, bir Türk diplomatına İngilizlerce kullanıldıklarını itiraf etmişti. Bu makale Osmanlı Arşivi başta olmak üzere dönemin Batılı kaynakları taranmak suretiyle kaleme alınmıştır.
Keywords : İngiltere, Yunanistan, Anadolu, Vekalet Savaşı, Milli Mücadele