GÜMÜLCİNELİ İSMAİL BEY’İN BURSA VALİLİĞİ

Authors : Hasan Ali Polat, Osman Akandere

Pages : 509-532

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-25

Article Type : Research

Abstract :II. Meşrutiyet ve Mütareke devrinin mühim siyasî figürlerinden birisi Gümülcineli İsmail Bey’dir. İsmail Bey, II. Meşrutiyet’in ilânı sonrasında Gümülcine’den Meclis-i Mebusan’a mebus olarak girmiş, bir müddet sonra ise İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne muhalefete başlamış, 21 Kasım 1911’de de Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın kurucuları arasında yer almıştır. Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın teşkili sonrasında her zaman İttihatçılarla siyasî mücadele içerisinde olmuştur. Cihan Harbi’nin sonlarına doğru İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin iktidarı bırakması ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensupları siyaseten öne çıkmışlar, Mart 1919’da Damat Ferit Paşa hükûmetinin kurulması ile birlikte iktidar olmuşlardır. Gümülcineli İsmail Bey, Damat Ferit hükûmetinde nazır olabilmek için gayret sarf etmiş olsa da fırka arkadaşları kendisini o makamda görmek istememişlerdir. Nihayetinde İsmail Bey, 11 Mart 1919’da, Sultan Vahideddin’in irade-i seniyyesi mucibince Bursa Valiliğine tayin edilmiş, adeta merkezden uzaklaştırılmıştır. Mondros Mütarekesi’nin tatbiki bağlamında işgallerin gerçekleştiği bir dönemde Bursa Valisi olan Gümülcineli İsmail Bey, Bursa’da ciddî huzursuzlukların çıkmasına sebep olmuştur. Bursa’daki Millî Mücadele’ye ilk başta destek çıkmış, ancak Damat Ferit Paşa hükûmetinin karşı duruşu sebebiyle tavrını değiştirmiş, Millî Mücadele’yi yürüten kişilerle mücadeleye girişmiştir. Bu sebepledir ki valilik görevinde fazla tutunamamış ve Haziran 1919 itibariyle Bursa’yı terk ederek İstanbul’a gitmiştir. İstanbul’da da Damat Ferit Paşa hükûmeti ile anlaşamamış, hatta bir ara tevkif edilip Divân-ı Harb-i Örfî tarafından sürgün ile cezalandırılmıştır. Bu çalışmada; Osmanlı Arşivi kayıtları ve dönemin matbuatı merkeze alınarak Gümülcineli İsmail Bey’in Bursa Valiliği dönemi ve etkileri ele alınacaktır.
Keywords : Gümülcineli İsmail Bey, Bursa Valisi, Millî Mücadele, Asayiş, Muhalefet