GİRİT’TEKİ MUHTACÎN-İ İSLAMİYE’YE YÖNELİK AYDIN VİLAYETİ’NDE YÜRÜTÜLEN YARDIM FAALİYETLERİ (1896-1898)

Authors : Metin Menekşe

Pages : 443-473

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2019-02-15

Article Type : Research

Abstract :1669 yılında fethedilen ve yaklaşık 250 yıl Osmanlı idaresinde kalan Girit, merkezi Kandiye olmak üzere imtiyazlı bir eyalet haline getirilmiştir. Adada farklı etnik köken ve inanç gruplarına mensup insanlar huzurlu ve uyumlu bir yaşam sürmüştür. Fakat bu barış ve huzur dönemi, Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanıp adayı ilhak etme girişimlerinde bulunması ve bu girişimleri Rusya başta olmak üzere bazı Avrupa devletlerinin desteklemesi neticesinde yerini karmaşa ortamına bırakmıştır. Özellikle XIX. yüzyıl ikinci yarısı itibariyle adada büyük çapta isyan hareketleri meydana gelmiştir. Girit’te yaşanan bu olaylar silsilesi esnasında, ağır kayıplara uğrayan, mal ve mülklerini geride bırakarak yerlerini terk etmek zorunda kalan ve geçici olarak bulundukları şehir merkezlerinde de ağır koşullar altında yaşayan Müslümanların ihtiyaçlarının giderilmesi için acil önlemler alınmaya çalışılmıştır. Ada yönetimi yaşanan bu hareketlilik karşısında gerekli önlemleri alma gayreti içerisinde olmakla birlikte, özellikle muhtaç durumdaki Müslümanlar için gönderilecek yardımlara dikkat çekmiş ve bunların arkası gelmediği takdirde Müslüman halkın felakete düşeceği bilgisini merkeze bildirmiştir. Bu anlamda İzmir ve bazı şehirlerde Girit Muhtacîn-i İslamiye İane Komisyonu ’nun şubeleri oluşturulmuş ve bu şubeler vasıtasıyla Girit’teki Müslüman ahaliye yardım edilmeye çalışılmıştır. Yine, devlet dairelerinden nakdî yardım toplanması, yardım amaçlı biletler basılması, bazı vilayetlerinde kesilen her hayvan başına ve hayvanın cinsine göre bir miktar vergi alınması, bir duyarlılık oluşturmak için olayların basın yolu ile duyurulması gibi tedbir mahiyetinde yollara da başvurulmuştur. Ayrıca Osmanlı’nın farklı vilayetlerinde olduğu gibi Aydın vilayetinde de Müslüman ahali tarafından özellikle iaşe ve giyim konusunda yardımlar yapılmıştır. Dolayısıyla gerek devlet eli ile gerekse sivil halk tarafından yürütülen yardım faaliyetleriyle Girit’te bulunan Müslüman ahalinin ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma ile, yürütülen yardım faaliyetlerinin mahiyeti üzerinde durulacaktır. Arşiv kayıtları ve İzmir, Ahenk, Hizmet gibi dönemin İzmir basını esas alınarak yardımların toplanması ve Girit’e ulaştırılması süreci ortaya konulacaktır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Girit Adası, Muhtacîn-i İslâmiye, Aydın Vilayeti, Yardım Faaliyetleri