THE AMERICAN INTERVENTION IN THE 1964 CYPRUS CRISIS AND THE GREEK POLITICAL REACTION (FEBRUARY-AUGUST 1964)

Authors : Gürhan Yellice

Pages : 367-401

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2018-03-30

Article Type : Research

Abstract :1964 Kıbrıs Krizi’ne Amerika’nın müdahalesini konu edinen bu çalışma, bu süreçte Amerika’nın arabuluculuk faaliyetlerine yönelik Yunanistan’ın tepkisini incelemeyi amaçlar. Amerika’nın Kıbrıs krizine müdahil olmasına giden süreç 1963 yılı sonunda Makarios’un Kıbrıs’ta Türk-Rum ortaklığına dayalı Kıbrıs Cumhuriyeti’ni Rum egemenliğine almak amacıyla anayasada değişiklik yapmak istemesiyle başladı. Makarios’un bu girişimi adada bir iç savaşa ve ardından da garantör ülkelerin müdahalesine yol açtı. Makarios’un Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkileri geren "bağımsız eylemlerinin” Akdeniz’deki "barışı” tehdit ettiği sonucuna varan Amerika, krize dâhil olarak Türkiye ve Yunanistan arasında çıkması muhtemel bir savaşa engel olma ve adayı NATO şemsiyesi altına getirmeyi amaçladı. Kıbrıs’ta Makarios’u ortadan kaldırmayı amaçlayan Papandreou Hükümeti ve Ankara’da İnönü Hükümeti bu konuda Amerika ile aynı görüşteydi. Ancak temel uzlaşmazlık bunun nasıl gerçekleştirileceği konusundaydı: Enosis mi yoksa Enosis karşılığında Türkiye’ye bir taviz vererek mi? Yunanistan birinci Türkiye ikinci seçenekte diretti. Bu süreçte Makarios’un sorunu BM gündemine taşıması ve Sovyetlerin desteğine başvurması üzerine kriz uluslararası bir niteliğe dönüştü ve giderek içinden çıkılmaz bir hal almaya başladı. Soğuk Savaş koşullarında adanın yeni bir Küba’ya dönüşmesi endişesi taşıyan, bu nedenle ikinci seçeneğin taraflar açısından en iyi seçim olduğuna inanan Amerika, İki ülke arasında bir uzlaşma sağlayabilmek için oldukça yoğun bir çaba sarf etti. Ancak Yunanistan’da Papandreou hükümeti tüm girişimlere rağmen ikna edilemedi. Özellikle Amerika’nın krize aktif olarak dahil olduğu Şubat 1964’ten sürecin başarısızlıkla sonuçlandığı Ağustos 1964’e kadar olan tarihsel süreci mercek altına alan bu çalışma, Yunanistan’ın Amerikan önerilerine yönelik olumsuz tutumunun nedenlerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Altı aylık bu kritik sürecin anlaşılması, yalnızca sorunun 1964 yılında neden çözümsüz kaldığını değil aynı zamanda 1967, 1974 krizlerinin hatta günümüzde devan eden çözümsüzlüğün anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.
Keywords : 1964 Kıbrıs Krizi, Amerikan müdahalesi, Yunanistan, Turkey, Enosis, Natofication