Silent Guardians of the Regime: The ‘Lost’ Police Stations of the Topkapı Palace

Authors : Nilay Özlü

Pages : 61-80

Doi:10.53979/yillik.2019.4

View : 23 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nda polis kuvvetlerinin kurulmasına paralel olarak, yeni bir yapı türü ve bir kontrol aygıtı olarak ortaya çıkan "karakol” yapılarını merkeze alır. On dokuzuncu yüzyılın askeri ve idari reformların bir yansıması olarak ele alınan karakollar, modernleşen devlet mekanizmalarının araçları olmalarının yanında, meşruiyet krizi yaşamakta olan son dönem padişahlarının da tebaaları üzerindeki otorite ve kontrolünü pekiştiren mimari ve görsel elemanlar olarak incelenmektedir. Bu makale, on dokuzuncu yüzyılda imparatorluğun yönetim merkezi ve hanedan ailesinin yerleşkesi olmaktan çıkarak, yeni anlamlar ve işlevler kazanan Topkapı Sarayı’na odaklanmakta ve II. Mahmud’dan (1808-1839) II. Abdülhamid (1876- 1909) döneminin sonuna kadar kadim sarayda inşa edilen on karakolun kapsamlı bir analizini sunmaktadır. Bu karakolların zaman içinde değişen mimari morfolojileri, dönemin başat ideolojisini ve mimari dilini yansıtmakta; bunun yanı sıra iktidarını sultanın görünürlüğü ve temsiliyeti üzerinden kurgulayan Osmanlı görsel ideolojisinin değişimini de göstermektedir. Ancak, Sarayburnu’nun en görünür noktalarına inşa edilen ve sultanın mutlak otoritesinin ve görünmez gözünün sembolü olan birtakım karakollar daha sonraki dönemlerde belgelenmeden yıkılmış, toplumsal hafızadan silinmiştir. Bu makale, Topkapı Sarayı’ndaki karakolların izini, arşiv belgeleri, kartpostallar, fotoğraflar, gravürler ve gazetelerden derlenen bilgiler üzerinden sürer.
Keywords : Topkapı Sarayı, polis karakolları, modernleşme, disiplin mekanizmaları