Sille Hamurda Kayasının Bozunma Davranışının Araştırılması

Authors : Elif Avşar

Pages : 179-198

Doi:10.17824/yerbilimleri.910036

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2021-08-20

Article Type : Research

Abstract :Bilindiği gibi hamurda kayalar blok ve matriks olmak üzere iki bileşenden oluşmaktadırlar. Bu kayaların dayanım, deformasyon ve bozunma davranışının araştırılmasında hamurda kaya ile birlikte blok ve matriksin jeo-mekanik özelliklerinin ve bozunma karakteristiklerinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu çalışmada hamurda kayanın donma-çözünme ve suda dağılmaya karşı duraylılık olmak üzere iki süreç açısından fiziksel bozunma davranışı araştırılmıştır. Buna ek olarak, bu tür bir kayanın yerinde ve dolayısıyla zaman açısından doğal sürecinde bozunması sonucu dayanımındaki azalma gözlenmiştir. Bu amaçla bozunmaya bağlı olarak dayanım azalmasının yerinde tayin edilmesi için Sille Antik Kenti’ndeki (Konya) kaya oyma yapılarının duvarlarında Schmidt çekici deneyleri uygulanmıştır. Laboratuvar ve arazi çalışmalarının tümünde hamurda kayayı oluşturan matriks ve blok bileşenleri ve hamurda kayanın kendisi ayrı ayrı incelenmiştir. Ayrıca, laboratuvar ve arazi ölçeğinde bozunma sonucu hamurda kayada ve hamurda kaya kütlesinde gerçekleşen fiziksel değişimler birbiriyle ve diğer volkanik/volkanoklastik kayalarla karşılaştırılmıştır. Sonuçlara göre, hamurda kaya ve matriksin suda dağılmaya karşı duraylılığının düşük olduğu belirlenmiştir. Buna karşın, blokların suda dağılmaya karşı duraylılık indeksinin matriks ve hamurda kayanın suda dağılma indeks değerlerine oranla oldukça yüksek olduğu belirlenmiştir. Donma-çözünme çevrimleri sonunda hem hamurda kayada hem de blok ve matrikste tek eksenli sıkışma dayanımının kritik biçimde azaldığı belirlenmiştir. Blokların Schmidt geri sıçrama değerlerinin matrikse ait değerlerden daha yüksek olduğu ve kaya yapılarının dış duvarlarındaki geri sıçrama değerlerinin iç odaların duvarlarında ölçülenlerden belirgin biçimde düşük olduğu ortaya konmuştur.
Keywords : Bozunma, donma-çözünme, hamurda kaya, antik kaya yapıları