Hisarlıdağ (Enez-Trakya) Volkanizması Ortaç ve Asidik Kayaçlarının Jeokimyasal ve Petrolojik Özellikleri

Authors : Aykut Güçtekin

Pages : 141-160

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2017-08-01

Article Type : Research

Abstract :Trakya güneyinde Enez civarlarında bulunan Hisarlıdağ şoşonitik volkanizması ortaç ve asidik bileşimde lavlar ve geniş hacimlerde piroklastik ürünlerinden oluşmaktadır. Kayaçlar %52-67 arasında değişen silis içerikleriyle bazaltik andezitten dasite kadar bileşim aralığı sunmaktadır. Volkanizmayı oluşturan kayaçlar genel olarak hyalopilitik, porfirik dokular sergilemekle birlikte fenokristal topluluklarında gözlenen bir dizi dengesiz kristallenme özellikleri ile belirgindir. Kayaçların nadir toprak element (REE) içerikleri normalize diyagramında düzenli ve yarı paralel olup, hafif nadir toprak elementlerde (LREE) ağır nadir toprak elementlere (HREE) göre göreceli bir zenginleşme görülmektedir. N-tipi MORB’a göre normalize edilmiş çoklu element diyagramda Rb, Ba, Th, U, K gibi iri katyonlu litofil (LIL) elementlerde ve hafif nadir toprak elementlerde belirgin zenginleşme, Ta, Nb, Ti, Hf gibi yüksek değerlikli katyonlar (HFS) ve ağır nadir toprak elementlerde (HREE) göreceli tüketilme yitim bileşeni etkisi ile manto kaynağında metasomatizmayla açıklanabilir. İz element verileri ile teorik olarak hesaplanan fraksinasyon vektörleri, kayaçların gelişiminde plajiyoklaz, ortopiroksen, K-feldispat, amfibol, klinopiroksen kristalizasyonunun etkili olduğunu göstermektedir. Benzer şekilde asimilasyon ve fraksiyonel kristalizasyon (AFC) süreçlerini belirlemek için yapılan modellemelerden elde edilen sonuçlar, metasomatize olmuş bir manto kaynağından türeyen magmanın AFC işlemlerinden etkilendiğini (r=0.2-0.8) ve değişen oranda kabuksal malzeme ile kirlendiğini göstermektedir. Şoşonitik karakterli K’ca zengin ortaç kayaçlardan oluşan Hisarlıdağ volkanizması, yaklaşan plaka sınırlarına benzer jeokimyasal özellikler göstermekle birlikte, flogopit içeren kıta altı litosferik mantonun ergimesi sonucunda gelişmiştir.
Keywords : Magma karışımı, manto metasomatizması, şoşonitik seriler, Trakya