Küre (Kastamonu) Karmaşığı ofiyolitik kayaçları ve bu kayaçları kesen dasitlerin kökeni

Authors : Ömer Faruk Çelik

Pages : 217-236

Doi:10.17824/yerbilimleri.292168

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2017-01-20

Article Type : Research

Abstract :Orta-Pontidler’de Küre Karmaşığı farklı türde magmatik ve çökel kayaçların birlikteliği olarak tanımlanır (ör. bazalt, siyah-şeyl, kumtaşı). Bu kayaçlar tektonizma ve alterasyondan değişik oranlarda etkilenmişlerdir. Bazaltlar masif, breşik ve yastık yapılı olup, tektonik etkiler sonucunda bazı yerlerde siyah şeyl gibi kırıntılı kayaçların altında, bazı yerlerde ise siyah şeyllerin üstünde yer alırlar. Bu kayaçlar dasit-porfir ve dolerit daykları tarafından kesilirler. Sınırlı alanda yüzlek veren gabrolar, genel olarak kaba taneli ve ofitik dokulu olup başlıca plajiyoklaz, piroksen, amfibol ve opak minerallerden meydana gelmektedir. Küre Karmaşığı ofiyolitik kayaçları (gabro, bazalt, dolerit) ve bu kayaçları kesen dasit-porfirler farklı kaynak alanlardan türemişlerdir. Ofiyolitik kayaçların kondrite göre normalize edilmiş nadir toprak elementleri (NTE) diyagramında, genellikle yitim ile ilgili kayaçlarda gözlenen yaklaşık düz bir yönsemeyle birlikte bazı gabroların hafif nadir toprak elementlerinde hafif bir zenginleşme gözlenmektedir. Dasit-porfirlerin kondrite göre normalize edilmiş NTE diyagramında, ofiyolitik kayaçlardan farklı olarak, ortaç NTE’lerden hafif NTE’lere doğru belirgin bir zenginleşme, buna karşılık ortaç NTE’lerden ağır NTE’lere doğru yaklaşık düz bir yönseme gözlenmektedir. Ofiyolitik kayaçların 87 Sr/ 86 Sr (i) oranları 0.7041 ile 0.7059 arasında değişmektedir. Aynı kayaçların ɛCHUR (t) değerleri 6.1 ile 7.2 arasındadır. Bu izotop verileri Küre Karmaşığı ofiyolitik kayaçlarının okyanus ortası sırtı bazaltları (OOSB) ya da tüketilmiş manto kaynağı ile zenginleşmiş manto kaynağının (muhtemelen EMII) karışımı sonucu oluşmuş yitim zonu üstü ofiyolitleri olduğunu işaret etmektedir. Küre Karmaşığı’nı kesen dasit-porfir daykları düşük 143 Nd/ 144 Nd (i) izotop oranlarına (0.51211 – 0.51225) ve yüksek 87 Sr/ 86 Sr (i) oranlarına (0.7072- 0.7108) sahiptir. Negatif ɛCHUR (t) değerleri (-3.5 ve -6.2) gösteren dasit-porfir dayklarının 206 Pb/ 204 Pb (i) oranları 17.89 – 18.52,  207 Pb/ 204 Pb (i) oranları ise 15.63 – 15.64’dür. Bu izotop verileri dasit-porfirlerin EMII kaynak alanıyla ilişkili olduklarını ve dolayısıyla kabuktan türemiş kayaçlar olabileceklerini göstermiştir. 
Keywords : Dasit, nadir toprak elementleri, ofiyolit, Sr-Nd-Pb izotopları