Alkali Bazalt ve Piroklastik Çökellerin Volkanolojik Özellikleri, Kula Volkanları, Batı Anadolu

Authors : Erdal Şen, Erkan Aydar, Hasan Bayhan, Alain Gourgaud

Pages : 141-168

Doi:10.17824/huyuamd.20663

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2014-04-01

Article Type : Research

Abstract :Kula Volkanik Alanı (KVA) Türkiye’nin Batı Anadolu bölgesindeki Gediz Grabeni ile Simav Grabeni arasında bulunan Selendi baseninde yer almaktadır. Kula volkanizmasının gelişim süreci üç evreye ayrılmıştır: İlk evre (B-I, 1,94 ± 0,16 – 0,99 ± 0,11 milyon yıl) zayıf patlamaların ürettiği, kalınlığı 40-50 cm olan cüruf kül geri-düşme ürünleri ile başlamış ve sonrasında iyi gelişmiş sütun yapıları içeren plato bazaltlar ile devam etmiştir. Monojenetik volkanların oluşumu Kula volkanizmasının en yüksek hacimli lavlarına eşlik eden ikinci evre ile başlamıştır (B-II, 300 ± 3 - 50 ± 9 bin yıl). KVA’nın son evre ürünleri ise, (B-III, 25 ± 7 - 4 ± 2 bin yıl) yüzeyi oldukça pürüzlü, gözenekli, keskin kenar bloklu ve kırık, ancak iç kısmı yoğun ve sütun soğuma yapıları içeren ‘a’a tip bazaltik lav akıntıları ile karakterize edilmektedir. KVA 80 cüruf konisi, 5 maar, 8 sıçratma konisi ve 6 tümülüs içermektedir. KVA’nın volkanik ürünleri bazanit ve fonotefrit olarak sınıflandırılmaktadır. Tüm ürünler alkali karakterdedir. Bazaltik lavlar baskın olarak klinopiroksen, olivin, hornblend (B-II ve B-III evreleri için), plajiyoklaz ve feldispatoid fenokristallerinden oluşmaktadır. Sahada detaylı morfolojik araştırmaların yanı sıra topografik haritalar da kullanılarak piroklastik çökellerin hacimleri hesaplanmıştır. Cüruf konileri, 556 m. medyan taban çapına (Wco), 45 m medyan yüksekliğine (Hco) ve 5,4 x 106 m3 medyan hacmine (VC) sahiptir. Püsküren toplam malzemenin hacmi (VT) 3,25 km3 Yoğun Kayaç Eşitliğidir (YKE). Koniler 3-39 arası koni taban çapı / koni yükseklik oranına (Wco/Hco) ve 2,3° ve 45° arasında değişen yamaç eğimine (θ) sahiptir. Maarlar ise 8-40 arası ortalama çap / derinlik oranına (Do/d) sahiptir. Püsküren toplam malzeme hacmi (V) 0,36 km3 YKE ve toplam jüvenil bileşen hacmi (VJ) 0,34 km3 YKE olarak hesaplanmıştır. Volkanik merkezlerden çıkan alkali bazaltik lavların hacmi ise en az 2,3 km3 olup, tüm ürünlerin toplam hacmi ~5,9 km3 civarındadır. B-II ve B-III cüruf konileri arasındaki morfolojik değişim aşınma oranına bağlıdır
Keywords : Alkali bazalt, cüruf konisi, maar, lavlar, piroklastik ürünler, hacimsel hesaplamalar, Kula Volkanik Alanı