Kerkenes’de Uzaktan Algılama: Jeofizik ve Diğer Yöntemlerin Birleştirilmesi

Authors : Nurdan Atalan Çayirezmez, Pınar Ertepinar Kaymakçi, Geoffrey D. Summers

Pages : 87-100

View : 10 | Download : 9

Publication Date : 2008-03-01

Article Type : Other

Abstract :Yozgat iline bağlı Sorgun ilçesinin güneyinde bulunan Kerkenes, Orta Anadolu’da Demir Çağı’nın en büyük antik yerleşkesidir. Yerleşkenin bulunduğu granit kütlesi, çatlaklarından bütün yıl boyunca su sızan bir batolittir. Yerleşkedeki binalar genellikle granit temelli olup ahşap üst örgüden oluşmaktadır. Antik kent M.Ö. 600 civarında kurulmuş olup, olasılıkla Lidya Kralı Krezüs tarafından M.Ö. 540’larda bir yangın sonucu tahrip olmuştur. Bu nedenle tek yerleşim katı bulunmaktadır. Bu üç faktör (yapı malzemesi olarak granit kullanılmış olması, şehrin tek bir seviyeden oluşması, ve şiddetli yangın geçirmiş olması) bu antik kentte uzaktan algılama programının uygulanmasını ideal kılar. Bu alanda yapılan çalışmalar, 1993 yılında başlamış olup yıllık kampanyalarla sürdürülmektedir. Uzaktan algılama yöntemleri, yukarıdan aşağıya, uydu görüntüsü, balondan çekilen fotoğraf, ve hava fotoğrafı incelemelerini, sık kontür diferansiyel Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ölçümlerini ve jeofizik yöntemleri içerir. Bu makale ilk olarak, Kerkenes’de 140 m’lik deneme alanında kullanılan uzaktan algılama yöntemlerinin karşılaştırmasını sunar. Aynı alanda yürütülmüş sık kontür diferansiyel GPS ve hava fotoğrafları ile karşılaştırıldığında gradyometre ve elektriksel direnç araştırmaları farklı zamanlarda gerçekleştirilmiştir. Sonuçların hem arkeoloji, hem de kaynakların kullanımı açısından değerlendirilmesi ile uzaktan algılama yöntemlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile birleştirilmesi, sonuç bölümünde ele alınmaktadır. Kerkenes’de elektriksel direnç ölçümünün yavaş ve yalnızca bahar aylarında yapılmasına karşın, gradyometre yüzey araştırmasına göre daha iyi sonuç verdiği görülmektedir. Ayrıca GPS yüzey araştırmasının da hava fotoğraflarına göre topoğrafik ayrıntıları verdiği anlaşılmıştır. CBS, Kerkenes gibi arkeolojik alanların verilerinin yönetiminde üstün araçlar sunmaktadır
Keywords : Arkeoloji, elektrik direnç, jeofizik, CBS, GPS, gradyometre, Kerkenes