Yanlış Bilgiler ve Biliş İlişkisi: Suriyeli Mülteci Dezenformasyonuna Gelen Kullanıcı Yorumları Üzerine Bir İnceleme

Authors : Murat Uluk

Pages : 286-301

Doi:10.32739/etkilesim.2019.4.75

View : 13 | Download : 14

Publication Date : 2019-10-07

Article Type : Research

Abstract :Günümüzde sürekli maruz kalınan ve zihnimizde yer etmiş yanlış bilgiler; inanç, değer ve düşünce gibi zihinsel ögelerimizi etkilemekte; aksi kanıtlarla karşılaşıldığında ise ortaya bir çelişki çıkmaktadır. Söz konusu durum, insanların inançlarını pekiştirecek bilgileri araması ve aksi kanıtları görmezden gelmesi, inkâr etmesi veya onlara bahane bulmasıyla sonuçlanabilmektedir. Bu çalışma, bilişsel tutarlılık kuramları, bilişsel yanlılık ile geri tepme etkisi kavramlarının perspektifiyle bireylerin aksi kanıtlarla karşılaştıklarında tutarsızlığı sonlandırmak için nasıl bir söylem geliştirdiklerini ve/veya tutarsızlığı azaltmak için ne gibi yollar izlediğini araştırmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, doğrulama platformu olan teyit.org’un analizini gerçekleştirdiği, Suriyeli mülteciler hakkında yanlış bilgilerden oluşan 28 haber derlemesinde yer alan kullanıcı yorumları incelenmiştir. Amaçsal örneklem yoluyla elde edilerek incelenen 15 yorumda bireylerin mevcut inanışlarını korumak ve çelişen kanıtları göz ardı etmek için karşı tarafı kötüleme, kanıtlara inanmamaya çalışma ve yetersiz bulma, konuyu bağlamdan uzaklaştırma, Suriyeli mültecilere farklı ithamlarda bulunma ve milliyetçi duyguları ön plana çıkarma davranışları sergiledikleri tespit edilmiştir.
Keywords : dezenformasyon, bilişsel tutarlılık, bilişsel yanlılık, geri tepme etkisi, Suriyeli mülteciler