Lübnan’da Şii Siyasi Hareketin Evrimi: EMEL’den Hizbullah’a

Authors : Gökhan Erdem

Pages : 21-55

Doi:10.1501/Intrel_0000000316

View : 12 | Download : 4

Publication Date : 2019-06-13

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede Lübnan Şii siyasal hareketinin doğuşu, örgütlenişi ve EMEL ve Hizbullah örgütlerinin ortaya çıkışında rol oynayan temel dinamikler ele alınmıştır. Lübnan’da Şii nüfus yüzyıllardan beri yaşamasına rağmen bu unsurun siyasi bir aktör haline gelmesi 20. yüzyılda mümkün oldu. Lübnan’daki Fransız yönetimi Şiilerin siyasal ve sosyal bir bileşen olmalarını sağladıysa da, Şii nüfusun beklentilerini karşılamaktan uzaktı. Şii siyasal hareketinin doğuşunda Lübnan siyasal ve ekonomik yaşamındaki eşitsizlikler etkili oldu. Artan nüfus, kentlere göç, sınıfsal değişim gibi dinamikler Şii siyasi hareketinin doğuşunda büyük rol oynadı. Dönemin konjonktürü çerçevesinde Dünya’daki ve Ortadoğu’daki sosyalist hareketlerden etkilenen Şiiler sol-protest ideolojiyi mezhepsel mağduriyetlerini ifade etmekte kullandılar. İmam Sadr’ın liderliği sınıfsal tepkinin Şii sembolizmiyle birleştirilmesinde önemli bir rol oynadı. EMEL hareketi de işte bu çerçevede ortaya çıktı. EMEL İç savaş şartlarında hemen askeri bir nitelik kazandı ve çok önemli bir aktör haline geldi. Şiilerin tamamına yakını tarafından desteklenen EMEL içinde 1970’lerin sonlarından itibaren fikir ayrılıkları ortaya çıktı. İkinci Soğuk Savaş’ın başlaması, Arap milliyetçiliği ve sosyalizminin girdiği kriz, İran İslam Devrimi, Filistin meselesi, İsrail’in Lübnan’ı işgali gibi faktörler önce EMEL’in bölünmesinde sonrasında ise Hizbullah’ın ortaya çıkışında etkili olmuştur. 
Keywords : Ortadoğu, Lübnan, Şiilik, EMEL, Hizbullah