BALTALİMANI TİCARET ANTLAŞMASI’NDA MUSTAFA REŞİD PAŞA’NIN ROLÜ

Authors : Necmettin Durmuş

Pages : 63-82

Doi:10.20427/turkiyat.1356740

View : 31 | Download : 36

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research

Abstract :16 Ağustos 1838 tarihinde İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Baltalimanı Ticaret Antlaşması, adından da anlaşılacağı üzere özünde Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki ticareti düzenlemeye ilişkin olmasına karşın, Osmanlı bürokratlarının ve Sultan II. Mahmud’un bu antlaşmayı imzalamadaki esas kaygısının politik olduğu öne sürülür. Bu anlayışa göre Osmanlı Devleti, Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa isyanında İngiltere’den politik yardım sağlamak karşılığında İngiltere’ye iktisadi ödünler vermek zorunda kalmıştır. Fakat burada asıl sorun, Osmanlı bürokrasisinin ideolojisi olmayan ve yeknesak bir bütün şeklinde hareket eden politik bireyler olarak tanımlanmasıdır. Bu makale, söz konusu antlaşmanın Sultan II. Mahmud’a kabul ettirilmesinde ve imzalanmasında en önemli paya sahip olan Mustafa Reşid Paşa’nın oldukça ihmal edilmiş rolünü incelemektedir. Zira Mustafa Reşid Paşa, tıpkı İngilizler gibi, Osmanlı Devleti’nin yaşadığı politik krizden faydalanarak, iktisadi zihniyeti ve ideolojisi doğrultusunda, Osmanlı Devleti’nin serbest ticaret önüne koyduğu engelleri kaldırmak amacıyla bu antlaşmanın kabul ettirilmesi konusunda İngilizlerle ortak bir politika yürütmüştür.
Keywords : Baltalimanı Ticaret Antlaşması, Mustafa Reşid Paşa, yed-i vahid, serbest ticaret, ideoloji