ŞAH İSMAİL DÖNEMİNDE ŞİÎ-İMÂMÎ MEZHEBİN MAHİYETİ (1501-1524)

Authors : Onur Yildiz

Pages : 293-306

Doi:10.20427/turkiyat.1319735

View : 84 | Download : 125

Publication Date : 2023-12-07

Article Type : Research

Abstract :Şah İsmail, 1501 yılında Şiî-İmâmî mezhebini Safevî Devleti’nin resmî mezhebi ilân etti. Bu karar, Şiî fakihlerin devletle iş birliği yapmasının yolunu açtı. Şah İsmail döneminde (1501-1524) uygulanan genişleme siyaseti, Şiîliğin propaganda faaliyetleriyle birlikte ilerledi. Bu doğrultuda Şah, hâkimiyet sağlanan şehirlerde öncelikle Şiî imamlar adına hutbe okunmasını emretmiş ve sonrasında Kızılbaşlar, ahalide korku yaratmak için şehrin önde gelenlerinden zorla mezhep değiştirmelerini istemişti. Zikredilen şekilde bir Şiîleştirme politikası, Çaldıran Savaşı’na kadar devam etti. Şah İsmail’in izlediği yol, İran ahalisini baskı ve zorlamayla Şiîleştirmekti. Bu çalışmada, Şah İsmail’in İran’ı Şiîleştirme politikası ve uyguladığı yöntemler incelenmiştir. Elde edilen bulgulara bakıldığında, Şah İsmail’in şiddete dayalı Şiîleştirme politikasının başarısız olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şah İsmail başarısızlık neticesinde, Çaldıran Savaşı sonrasında ılımlı bir dinî politikanın ilk adımlarını atmıştır. Ancak Şah, değişen politikasına rağmen, Şiî ulemadan örgütlü bir destek görmemiştir. Şiî ulemâ, Safevî dinî teşkilatlanmasına Şah İsmail döneminde katılmak yerine Şah Tahmasb dönemini (1524-1576) tercih etmiştir. Bu durumun sebepleri, birincil kaynaklar ve araştırma eserlerinden istifade ile ortaya koyulmuştur.
Keywords : Safevî Devleti, Şiîlik, Şah İsmail, Kızılbaş, Şah Tahmasb