TAHRİR VE AVÂRIZ KAYITLARINA GÖRE SEYYİD GAZİ’NİN NÜFUS VE İSKÂN YAPISI

Authors : Murat Alandağli

Pages : 261-291

Doi:10.20427/turkiyat.1265533

View : 109 | Download : 122

Publication Date : 2023-12-07

Article Type : Research

Abstract :Seyyid Gazi, tarihsel olarak ‘uç’ta yer alan ve buradaki gelişmelerin şekillendirdiği önemli bir iskân merkezidir. Bu nedenle oldukça köklü iskân geçmişi Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı sınırları dâhilinde dinî, idarî ve askerî etkenler vesilesiyle şekillenmiştir. İsimlendirmesine esas Arap ve akabinde Selçuklu, Osmanlı dönemlerindeki Türk-İslam medeniyetinin zengin bir parçası olması da bu etkenlerin bir sonucudur. XV ve XVI. yüzyılları tahrir, XIX. yüzyıl dünyası ise nüfus ve temettuat kayıtlarıyla tetkik edilebilen Seyyid Gazi’nin ülkemiz literatüründeki pek çok örnekte olduğu gibi XVII ve XVIII. yüzyılları adeta karanlık bir dönemi simgeler. Oysa bölgedeki nüfus ve iskânı şekillendiren etkenler ancak bu ara döneme ait bilgilerle görünür olabilecektir. Çalışma Seyyid Gazi’nin tahrir kayıtlarına yansıyan XV ve XVI. yüzyıllar ile avârız kayıtlarındaki XVII ve XVIII. yüzyıllara ait iki resminin ortaya konulmasını esas edinmiştir. Bu resimlerden hareketle tahrirden avârıza Seyyid Gazi’de nüfus ve iskânın şekillenişi ile köy, tekke-zaviyelerin oluşumuna dair bulgular ortaya konulabilmiştir. Böylece günümüzde kendine has dinamikleriyle sıradan bir Orta Anadolu yerleşkesi olan Seyyid Gazi’nin XV. yüzyıldan XIX. yüzyıla süregiden nüfus ve iskânının yapısı ve bunun özellikle XVII ve XVIII. yüzyıllardaki şekillenişi görünür kılınmıştır.
Keywords : Seyyid Gazi, avârız, tahrir, Üryan Baba, Sultan Şüca’