AŞK MESNEVİLERİNDEKİ KADIN KAHRAMANLARA VERİLEN NASİHATLER

Authors : Fazile Eren Kaya

Pages : 61-75

Doi:10.20427/turkiyat.1264862

View : 32 | Download : 24

Publication Date : 2023-07-07

Article Type : Research Article

Abstract :Divan edebiyatında birbirine âşık iki kahramanın âşık olma serüvenleri, karşılaştıkları zorluklar, kavuşmak için verdikleri mücadeleler gibi uzun soluklu hikâyeler mesnevi nazım şekliyle yazılır. Bu mesnevilerde asıl konu aşk olsa da şair çeşitli konulardaki düşüncelerini ve dünya görüşünü okuyucuya aktarmak için eserinde kendisine alan açar. Şairin kendine ait düşünceleri çoğu zaman mesnevilerin giriş ve sonuç bölümlerinde bulunur. Bu bölümlerin yanı sıra asıl konunun anlatıldığı bölümde de kimi vesilelerle şairler kendi seslerini duyururlar. Anlatılan aşk hikâyesindeki kahramanların nezdinde iyi bir hükümdarın özelliklerinin ve iyi bir vezirin sahip olması gereken yeteneklerin yanı sıra kadınların ailelerine ve çocuklarına karşı sorumlulukları gibi konularda fikirlerini belirterek okuyucuyu yönlendirmeye çalışırlar. Bunu kimi zaman hikâyesini anlatmaya başladığı kahramanın özelliklerinden bahsederek kimi zaman da kahramanda olması gereken bir özelliği ona nasihat ederek yaparlar. 16. yüzyıl şairlerinden Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn, Taşlıcalı Yahyâ’nın Yûsuf u Zelîhâ, Celîlî’nin Hüsrev ü Şîrîn, Lamiî’nin Vâmık u Azrâ ve Hamîdî’nin Hurşîd ü Hâver isimli mesnevilerinde kadın kahramanlar âşık oldukları, sevgiliden ayrı düştükleri ya da evlendikleri zamanlarda yine hikâye kahramanı olan bir büyükten nasihat alırlar. Bu nasihatler hem eseri yazan şairin hem de eserin yazıldığı dönemin kadına bakışını yansıtması bakımından dikkat çekicidir. Bu çalışmada şairlerin adı geçen mesnevilerinin kadın kahramanları Leylâ, Zelîhâ, Şîrin, Azrâ ve Hurşîd’den aşka düşen ya da evlenmeye hazırlanan genç bir kadın olarak hangi konularda nasıl davranmasını bekledikleri üzerinde durulacaktır.
Keywords : Aşk mesnevileri, nasihat, Leylâ ve Mecnûn, Yûsuf u Züleyhâ, Hüsrev ü Şîrîn, Vâmık u Azrâ, Hurşîd ü Hâver