BULANIK-GÖSTERGEBİLİM IŞIĞINDA YÂD-I MÂZİ’DE BİÇEM VE ANLAM

Authors : Taner Turan

Pages : 143-172

Doi:10.20427/turkiyat.1246227

View : 28 | Download : 28

Publication Date : 2023-07-07

Article Type : Research Article

Abstract :Yâd-ı Mâzi, küçük hassasiyetlerin öncelendiği Ara Nesil şiirinde dikkati çeker. Bunun nedeni eserin anlatım ve içerik düzleminde Abdülhak Hâmid ve Recaizâde Mahmud Ekrem çizgisini takip etmesidir. Bu savı kanıtlamak adına Yâd-ı Mâzi’den hareketle biçem ve anlamın nasıl oluşturulduğu belirli yöntemlerle incelenebilir. İlk olarak anlatımın biçimini kavramsallaştırmak için biçembilimin kavramları kullanılabilir. Ancak biçembilimciler çoğunlukla anlatımın biçimine odaklanmış ve anlatısallık düzeyinde incelemeler yaparak anlamı belirli yönlerden geri planda bırakmışlardır. Çağdaş biçembilim ise biçembilim ve göstergebilimin verilerinden yararlanarak gösterge-biçembilim kavramıyla biçem ve anlamı birlikte incelemeye çalışmıştır. Bu noktada metnin yüzeyindeki anlamsal yoğunluğu belirlemek ve incelemek için biçemsel ve anlamsal olanaklar dikkate alınabilir ve bulanık mantığın verileri gösterge-biçembilimin kavramsal alanına dâhil edilebilir. Çünkü klasik mantığın aksine bulanık mantık 0 ve 1 arasındaki sürekliliği esas alır ve yazınsal metin bu sürekliliğe koşut olarak anlamı ve biçemi oluşturur. Biçem ve anlamın metni oluşturması, kavramların birtakım yönlerden kesişmesini sağlar. Bu kesişim, metnin farklı düzeylerde çözümlenmesini gerektirir. Biçem ve anlamın kendi içerisinde bir oluşu ifade etmesi biçemsel ve anlamsal tercihlerin birbirlerine olan üyelik derecesini arttırır. Bu durum bulanık mantığın gösterge-biçembilimin kavramsal alanına dâhil edilmesiyle incelenebilir. Bu çalışmada gösterge-biçembilim, bulanık mantığın verileriyle desteklenmiş ve metin çözümleme düzeyleri oluşturularak Yâd-ı Mâzi’de biçem ve anlamın oluşumu araştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Gösterge-biçembilim, dilbilim, bulanık-göstergebilim, Menemenlizâde Mehmed Tahir.
Keywords : Gösterge-biçembilim, dilbilim, bulanık-göstergebilim, Menemenlizâde Mehmed Tahir