AHMED PAŞA’NIN "GÜNEŞ" REDİFLİ KASİDESİNDE GÜNEŞ-HÜKÜMDAR SEMBOLÜNÜN MİTOLOJİK YÖNLERİ

Authors : Fatih Uğur

Pages : 173-197

Doi:10.20427/turkiyat.1229758

View : 37 | Download : 28

Publication Date : 2023-07-07

Article Type : Research Article

Abstract :Antik Çağ’da önemli bir mitolojik figür olan güneş, mitolojik öykülerde bir tanrı-hükümdar gibi düşünülmüştür. Hemen her kültürde gökyüzünde hüküm süren bir gök cismi olarak tasavvur edilen güneşin, ışığı, ısısı, rengi ve hareketleri ile hükümdar arasında benzerlik ilişkisi kurulmuştur. Bilhassa Mezopotamya bölgesi toplulukları ve onun kültür mirasını devralan diğer topluluklarda güneşe yüklenen hükümdarlık özellikleri birbirini çağrıştıran bir motif örüntüsü içinde anlatılagelmiştir. Oluşturulan anlatılar sonraki yüzyıllarda da edebî eserlere taşınmıştır. Bu bağlamda XV. yüzyıl divan şairlerinden Ahmed Paşa da şiirlerinde ve özellikle "güneş” redifli meşhur kasidesinde güneş mitleriyle benzerlik gösteren bazı imaj ve sembollere yer vermiştir. Fatih Sultan Mehmed’i övmek için yazılan bu kasidede şair, güneşi bir hükümdar gibi düşünmüş ve kaside boyunca onun hükümdarlık özelliklerini tasvir etmiştir. Söz konusu kasidede güneş, gökyüzünün hükümdarı olduğu kadar bir hükümdarın sahip olması gereken ve kimi zaman idealize edilmiş hükümdarlık profilini de temsil eden özellikleri taşıyan biri olarak anlatılmıştır. Şiirde yer alan bu özellikler mitolojide tanrı olarak teşhis edilen güneşin özellikleri ile benzerlik göstermektedir. Bu çalışmada Ahmed Paşa’nın "güneş” redifli kasidesindeki bazı beyitlerde yer alan imajlar, çeşitli kültürlerin mitolojilerindeki güneş sembolüyle benzerlikleri dolayısıyla ele alınarak aralarındaki ortak yönler incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords : Klasik Türk edebiyatı, Ahmed Paşa, güneş kasidesi, güneş, mitoloji.