KARŞIOLGUSAL VE HAYALÎ KOŞUL CÜMLELERİ ÜZERİNE

Authors : Faik Utkan Denizer

Pages : 175-200

Doi:10.20427/turkiyat.1161886

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2023-05-16

Article Type : Research Article

Abstract :Karşıolgusal koşul cümleleri, konuşurun öncülde gerçeğin tersi olan olay veya durumlar hakkında varsayımda bulunup sonuç cümlesinde bunun sonuçlarını tahmin ettiği varsayımsal koşul cümleleridir. Bir başka deyişle öncül ve sonuç cümlelerindeki önermelerin ya da en azından öncüldekinin gerçek dünyada olanın tersini anlattığı kabul edilir. Karşıolgusal koşul cümleleri, diğer varsayımsal koşul cümlelerinin tersine açık alternatiflilik bildirmezler. Declerck ve Reed’in adlandırmasıyla "hayalî” koşul cümleleri ise karşıolgusal bir bağlamda yer almalarına ve karşıolgusallık işaretleyicilerine sahip olmalarına rağmen karşıolgusallık bildirmezler. Ancak bağlamdan bağımsızken diğer alışıldık karşıolgusal koşul cümlelerinden farksızdırlar. Zihinsel uzam teorisine göre karşıolgusal koşul cümleleri yeni zihinsel uzamlar kurar. Dancygier, bu teoriden hareketle hayalî koşul cümlelerinin içe yerleşik zihinsel uzam örnekleri olarak açıklanabileceğini düşünmektedir. Buna göre karşıolgusal uzama yerleştirilmiş yeni varsayımsal koşul cümlesi, üst zihinsel uzamın varsayımsallık derecesini ve kullanılan morfolojik işaretleyicileri devralır ancak karşıolgusal olarak yorumlanamaz. Ayrıca diğer açık koşul cümleleri gibi (karşıolgusallardan farklı olarak) açık alternatiflilik ifade ettikleri anlaşılmaktadır. "Hayalî” koşul cümlesinin ilettiği açık alternatiflilik, üst zihinsel uzam içinde (gerçeklik uzamında değil) değerlendirilmelidir.
Keywords : Varsayımsallık, karşıolgusallık, koşul cümleleri, mümkün dünyalar, zihinsel uzam