XIX. Yüzyılda Istanos Özelinde Güneybatı Anadolu’da Tarım İşçiliği ve Ortaklık

Authors : Tuba Meryem Yildiz

Pages : 293-317

Doi:10.20427/turkiyat.866074

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-10

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı idarȋ teşkilatında köklü değişikliklerin yapıldığı II. Mahmut döneminde merkezȋ idarenin yeniden tesisi amacıyla âyanın ortadan kaldırılması, yeni bir ordu kurulması ve taşrada teşkilatlandırılması, eyalet ve sancakların bu yeni duruma göre düzenlenmesi iktisadȋ kaynak bulunmasını gerektirmiştir. Bu amaçla yapılan mal, mülk ve arazi sayımları sonucu temettuat defterleri ortaya çıkmıştır. Makaleye esas oluşturan kaynaklar, H.1256-M.1840 yılına ait Teke sancağı Antalya kazasına bağlı Istanos (Korkuteli) nahiyesi köylerini havi üç ciltlik veya üç ciltten oluşan temettuat defterleridir. Söz konusu defterlerde bölge tarımına ait bilgiler de yer almaktadır. Istanos’ta tarım faaliyetleri; toprağın köylüler üzerinde olduğu kendine yeterli küçük tarım işletmeleri yanında ortaklık, kiracılık, toprağı olmadığı halde zirâȋ kazancı bulunan köylüler ve tarım işçiliği gibi uygulamaların devam ettiği bir zeminde şekillenmiştir. Makale, Istanos nahiyesinde ortaya konulan bu tür zirâȋ faaliyetlerin nahiye tarımı içindeki yerlerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada ilk olarak nahiyenin on dokuzuncu yüzyıla kadarki vaziyeti, on dokuzuncu yüzyılda yerel eşrâfın etkinliği, bölgedeki nüfuz mücadelesi ve köylerin durumu ele alınmıştır. Devamında Istanos’ta köylülerin birbirlerinin tarlalarında yaptıkları ortaklık ve kiracılık, yerel eşrâfın tasarrufunda olan veya padişah vakıflarından olup yerel eşrâfa kiralanan arazilerde topraksız köylü tarafından icra edilen zirâȋ faaliyetler incelenmiştir. Son olarak hizmetkar, kethüda, rençber, gündelikçi gibi hizmet gruplarının durumu tesbit edilmiştir.
Keywords : Teke Sancağı, Istanos, Tarım İşçiliği, Ortaklık