Bağımsızlık Dönemi Kazak Edebiyatında Jeltoksan Ayaklanması

Authors : Gülmira Ospanova

Pages : 309-327

Doi:10.20427/turkiyat.815150

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2021-05-19

Article Type : Research

Abstract :Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla birlikte yaşamın her alanında olduğu gibi edebiyatta da yenilikler yer almaya başlamıştır. Bu yeniliklerin önemli bir kısmı, daha önce sıkı rejimin dile getirilmesini yasakladığı veya çarpıtarak gösterdiği birçok konunun araştırılarak gün ışığına çıkarılmasıyla ilgilidir. Bu konulardan biri de, tarihe Jeltoksan Ayaklanması adıyla geçen, 1986 yılının Jeltoksan (Aralık) ayında totaliter rejime karşı haklı düşünce ve taleplerini dile getirmek üzere barışçıl yürüyüşe çıkan binlerce Kazak gencinin acımasızca bastırılmasıyla kanlı bir şekilde sonuçlanan özgürlük mücadelesi olmuştur. Çalışmada, Kazakistan’ın bağımsızlığını ilan ettiği 1991 yılından sonra yazılan, Jeltoksan Ayaklanmasının doğrudan işlendiği veya dolaylı bir şekilde değinildiği bazı roman, hikâye, şiir, poem ve tiyatro eserleri üzerinde durulmuştur. Eserlere bakıldığında konunun Kazak yazar ve şairleri tarafından çeşitli yönleriyle ele alınarak değerlendirildiği görülmektedir. Ayrıca bu dönemde yazılan edebî eserlerde göze çarpan bağımsız ve özgür düşünmenin verdiği rahatlık, yeni soluk ve üslubun yanı sıra bu eserlerin birer çağdaş millî edebiyat örneği oluşu dikkat çekicidir. Çalışmada edebî eserlerin dışında, Jeltoksan’a katılan kişileri ve ayaklanmayı belgelerle anlatan bazı kitaplar da yazarlarıyla birlikte zikredilmiştir. Bu çalışmayla, Kazakistan dışındaki Türk Dünyasında yeterince bilinmeyen Jeltoksan Ayaklanması ve önemine bir kez daha dikkat çekilmesi, bu konuda Kazak Türkçesiyle yazılan edebî eserlerin gerek lehçeler arası çevirilerine gerek bilimsel olarak araştırılmasına zemin hazırlanması amaçlanmaktadır.
Keywords : Kazak Edebiyatı, Jeltoksan Ayaklanması, bağımsızlık mücadelesi, bağımsız Kazakistan