Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus: (1583-1681/1682)

Authors : Kenan Aydin

Pages : 197-225

Doi:10.20427/turkiyat.773264

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2021-05-19

Article Type : Research

Abstract :Fetihlerle üç kıtaya yayılmış olan Osmanlı Devleti bu geniş coğrafyayı iyi yönetebilmek, dolayısıyla, hâkimiyetini pekiştirmek amacıyla politikalar belirlemiştir. Bu politikanın temelini ekonomik gereksinimleri karşılayabilmek amacıyla sayımlar tertip etmek oluşturmaktadır. Bu sayede, Osmanlı Devleti’nin iktisadi varlıkları belirlenmekte ve gerekli planlamalar yapılmaktadır. Osmanlı Devleti’nin nakdi ve ayni servetinin belirlendiği defterler dönemsel olarak mufassal tahrir, muhasebe-icmal, avârız, cizye ve temettuat defterleridir. Sayımlar esnasında düzenlenen bu defterler güncel tarih çalışmalarında nüfus ve iskânla ilgili çok önemli veriler içermektedirler. Bu çalışmada, söz konusu verilerden hareketle Arhavi kazasının 1583-1681/1682 yılları arasındaki nüfusu, yerleşim durumu ve yerleşim yerlerindeki sürekliliğini belirlemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Arhavi’nin 1583 yılı idari statüsü ve tahmini nüfusu ile 1681/1682 tarihli Avârız defterinden elde edilen veriler mukayese edilmiştir. Bu mukayese sonucunda elde edilen nüfus verileri mühimme kayıtları ile birlikte değerlendirildiğinde; Osmanlı’nın Avrupa’da ve Kafkasya’da devam eden savaşların yanında Celali isyanları ile de uğraştığı anlaşılmaktadır. Bunun sonucunda Fındıklı, Arhavi, Hopa ve Gonio kazalarının olduğu bölgede 1583 ile 1681/1682 yıllarına ilişkin kayıtlarda nahiyelerdeki nefs ve köylerin büyük bir kısmında nüfus ve statü olarak değişiklikler yaşandığı görülmektedir.
Keywords : XVII. Yüzyıl Osmanlı Devleti, Tahrir Defterleri, Arhavi, Nüfus, İskan