ATASÖZÜNDEN POETİKAYA: ŞİNASİ VE ZİYA PAŞA’NIN ŞİİRLERİNDE SÖYLEMLERARASI BİR UNSUR OLARAK ATASÖZLERİ

Authors : Zeynep Tek

Pages : 91-111

Doi:10.20427/turkiyat.599667

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-11-18

Article Type : Research

Abstract :Öz: Türk edebiyatının ve fikir hayatının modernleşmesinde öncü isimler olarak kabul edilen Şinasi (1826-1871) ve Ziya Paşa (1829-1880), iki ayrı poetikaya sahip şairlerdir. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat döneminin biri yenilikçi diğeri hakim yönüyle tanınan bu iki sanatkârının şiirlerinde söylemlerarası bir unsur olarak atasözlerinin kullanımı üzerinden poetik düşünceye ulaşılabileceğini göstermektir. Aydınlanma felsefesinin Türkiye’deki ilk temsilcilerinden biri sayılan Şinasi’nin halkın kültürel kaynaklarına yönelme ve dili sadeleştirme çabasının bir sonucu olarak şiirlerinde atasözlerine yer verdiği görülür. Şiir sahasında klasik kültürün duyuş çizgisine bağlı olan Ziya Paşa’nın ise hikemî, hiciv ve sehl-i mümteni bir ifade tarzı oluşturabilmek için atasözlerini sıklıkla kullandığı gözlenir. Rasyonel bir tavırla şiire yaklaşan Şinasi, atasözlerini didaktik ve durağan bir söyleyiş içerisinde kullanırken şairaneliğiyle öne çıkan Ziya Paşa, hakimane ve veciz bir anlatım tarzı benimsemiştir. Her iki şairin şiirlerinde fikrin, konuşma sentaksının ve benzer semantik işlevlerin öne çıkmasını sağlayan atasözleri, poetik görüşlerin tespitinde işlevsel bir dil birimi olduğu gibi poetikaların karşılaştırılmasında da ayırıcı bir unsur olarak belir(len)mektedir. Anahtar kelimeler: Şinasi, Ziya Paşa, atasözü, şiir, poetika, söylemlerarasılık, karşılaştırmalı analiz.
Keywords : Şinasi, Ziya Paşa, atasözü, şiir, , poetika, , söylemlerarasılık, , karşılaştırmalı analiz,