II. MAHMUT DÖNEMİNDE SİVAS, YOZGAT ve ÇORUM’UN HÂNE/AİLE YAPISININ TESPİTİNE YÖNELİK BİR DENEME

Authors : Serpil Sönmez

Pages : 213-225

Doi:10.20427/turkiyat.566712

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2019-07-06

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada II. Mahmut dönemine ait Sivas, Yozgat ve Çorum nüfus defterleri hâne tipi açısından incelenmiştir. Sonuç olarak bu defterlerde geniş ve parçalanmış hâne tiplerinin kısmen tespit edilebileceği, ancak toplumun yapı taşı olarak kabul edilen çekirdek ailenin tespitinin mümkün olamayacağı anlaşılmıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında rol oynayan en önemli etken, II. Mahmut döneminde yapılmış olan nüfus sayımlarında kadın ve kız çocuklarının kaydedilmemiş olmasıdır. Bu yüzden sadece erkek nüfusa dayalı olarak elde edilen sonuçlara göre kısmen tespit edilebilen geniş aile oranı Sivas’ta yaklaşık %29; Yozgat’ta ise yaklaşık %23’tür. Parçalanmış aile oranı Sivas’ta %3,22, Yozgat’ta %3,72’dir. Parçalanmış aile oranını etkileyen en önemli faktör yine kadın nüfusun kaydedilmemiş olmasıdır. Buna ek olarak her iki şehirde de parçalanmış aile oranlarını, toplumda bulunan dulları yeniden evlendirme eğilimi de etkilemiştir. Sivas ve Yozgat defterlerinde nüfus kaydı mahalle ve hâne ayrımına göre yapılmışken, Çorum defterinde sadece mahalle ayrımı yapılmıştır. Bu nedenle Çorum’da baba ve evli oğlun/oğulların aynı hânede yaşayıp yaşamadığını tespit etmek mümkün değildir.   Bu da herhangi bir aile tipini tespit etmeyi olanaksız kılmaktadır. Sadece erkek nüfusun kaydedildiği defterlerden elde edilen bu sonuçlar gerçeği tam olarak yansıtmamakla birlikte bir fikir vermesi bakımından önemlidir.
Keywords : Sivas, Yozgat, Çorum, Osmanlı, Hâne/aile, aile yapısı, şehir, Osmanlı