GÜNEYDOĞU ALTAY’DAKİ SARI-KOBI YAZITI

Authors : Marcel Erdal, Gleb Kubarev

Pages : 227-239

Doi:10.20427/turkiyat.561532

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2019-07-06

Article Type : Other

Abstract :Bu makalede Güneydoğu Altay’da bulunan Sarı-Kobı kaya resimleri arasında yeni keşfedilen Eski Türk runik harfli bir yazıt tanıtılmakta, yazarların yazıtla ilgili okuma önerileri ve yorumları yer almaktadır. Söz konusu petroglif sitesi Çuy bozkırı boyunca uzanan Saylu-Kem (Rusça kaynaklarda Сайлугем) dağ silsilesinin kuzey yamaçlarında bulunmaktadır. Sıra dışı imgeleri olan büyük bir petroglifik kompozisyonun bir parçası olan yazıt iki satırdan oluşmaktadır . İlkinde 21, ikincisinde ise 13 işaret vardır. İkinci satırıyla ilgili iki farklı okuyuş önerisi bulunan yazıtın çevirisi şöyledir: "Kayaya yazdım, eh! Lütfen, konuş! Talih bahşedip ( veya Savaşa giderken), eh, (bunu ben) yazdım (bunu”. Yazıtla ilgili yorumlarında M. Erdal aynı sözcüklerin farklı yorumlanabileceği üzerinde durmakla birlikte onlardan en uygun olanı üzerinde karar kılmaktadır. Kendisi ayrıca Sarı-Kobı yazıtında geçen su / sü "ün, imparatorluk şanı, haşmet, saadet” sözcüğünün Eski Uygurca ve muhtemelen Türk runik yazılı metinlerin dilinde de geçen az sayıdaki erken Moğolca ödünçlemelerden biri olduğu sonucuna varmıştır. Sarı-Kobı yazıtı taş üzerindeki kuytu bir yere, küçük harflerle yüzeysel olarak hakkedilmiştir; görünüşe göre herkesin onu görüp okuması istenmemiş olsa gerek. Bununla birlikte yazıt okuyucuyu diyaloga, belki de ibadete veya duaya davet etmektedir. Genel olarak, yazıtın açıkça okunabilir olduğunu, ancak hâlâ gizemini koruduğunu ve görünüşe göre Ana Moğolcadan ödünçleme içerdiğini belirtebiliriz. Yazıtın içeriğinin, Eski Türk yazıtlarının çoğundan farklı olarak ruhani veya felsefi tipten olduğu söylenebilir. Sarı-Kobı yazıtını hakkeden kimsenin hayır duasının yazdığını okuyan kişiler tarafından kabul göreceğine inanan biri olduğu görünüyor; bu da söz konusu yazıtın Eski Türk yazıtları arasındaki özgünlüğünü ve önemini belirler niteliktedir.
Keywords : Eski Türk yazıtları, Altay Cumhuriyeti güneydoğu Altay yöresi, Eski Türkçe