"AV ETİNİ HEP PAYLAŞIRIZ": KUZEY MOĞOLİSTAN’DA YAŞAYAN GÖÇER DUHALARDA PAYLAŞIM KURALLARI

Authors : Selcen Küçüküstel

Pages : 27-41

Doi:10.20427/turkiyat.457700

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2019-07-06

Article Type : Research

Abstract :Moğolistan’ın kuzeyinde yaşayan ve Türk dil ailesinden bir dil konuşan Duhalar bugün geriye kalmış yaklaşık 200 birey ile halâ göçer yaşam tarzını devam ettirmek için mücadele veriyorlar. Rengeyikleri ile dört mevsim taygada(kuzey ormanları) yaşayan Duhalar, asıl geçim biçimi olarak avcılık ve toplayıcılık ile yaşamlarını sürdürüyorlar. Rengeyiklerini binek ve yük hayvanı olarak kullanıp, sütünü sağıyorlar ancak zorunda kalmadıkça az sayıdaki kıymetli rengeyiklerini kesip yemiyorlar. Bu makalede asıl geçim biçimi olarak avcılık yapan Duhalarda av etinin nasıl paylaştırıldığı incelenecektir. Av etinin paylaşılması kuralı birçok avcı toplayıcı toplumda rastlanan bir kuraldır. Makalede Duhaların bu paylaşımı nasıl gerçekleştirdiği, avı vuran kişinin et üzerindeki hakkı, ava katılmayan ailelerin payına düşen hak ve tüm bu ilişkiler zincirinde avcının nasıl güç kazanıp diğerlerini ezmesi engellenirken, bir yandan da gelecek avlarda aynı başarıyı sürdürmesi için motive edildiği gibi konulara antropolojik açıdan değinilecektir. Avcı toplumlarda etin hayvanı vuran kişiye ait olup olmadığı ve paylaşım kurallarının sosyal ilişkilerde ne gibi bir işlevi olduğunu anlamak bu makalenin asıl amacıdır. Veriler Duhalar arasında Temmuz- Eylül 2012, Şubat 2013, Şubat- Haziran 2015 ve Ekim- Aralık 2016 yıllarında gerçekleştirdiğim alan araştırmasında on bir ay boyunca taygada yaşayarak yaptığım katılımcı gözlem ve derinlemesine mülakat yöntemlerine dayalıdır.
Keywords : Duhalar, göçerler, avcılık, tayga, paylaşım, Moğolistan, Türkdilleri