Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Hindistan’da Kurulan Türk Devletlerinde Kanunname ve Zevâbitler

Authors : Uğur Arslan

Pages : 7-22

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2017-06-21

Article Type : Research

Abstract :Tarihçiler ve hukukçular arasında kanunnameler, kaynağı ve işlevi bakımından üzerinde çokça tartışılan ve farklı görüşlerin ortaya çıktığı önemli bir konu olarak gündeme gelmektedir. Bu bağlamda, kanunname faaliyetinin bir tarafı eski orta Asya Türk geleneklerine; diğer tarafı İslam hukukuna uzanan geniş bir yelpazede teşekkül eden bir hukuk-gelenek silsilesinin ürünü olarak meydana geldiği kabul edilmiştir. Türklerdeki töre anlayışı ile şeri hukuk bu silsilenin temelini oluşturan iki ana husustur. Hindistan’da kurulan Türk devletlerinde zevâbit olarak adlandırılan kanunname düzenlemelerinin de aynı şekilde hem şeri hukuktan hem de Türk-Moğol geleneğinden beslenen yanlarının olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, hizmet ettiği gaye yönünden zevâbitlerin, aynı kanunnameler gibi, hukuk güvenliğini sağlamak, kadıların keyfi kararlarının önüne geçmek, şeriatın düzenlemediği alanlarda ortaya çıkan sorunları çözüme kavuşturmak amaçlı olarak ihdas edildiği görülmektedir. Bütün bu benzerlikler, Türk İslam devletlerinin hukuk bakımından aynı kaynaklardan beslenip istifade ettikleri farklı adlarla da olsa özünde aynı olan düzenlemeleri hukuk dünyasında cisimleştirdiklerini göstermektedir.
Keywords : Zevâbit, Kanunname, Hindistan, Osmanlı İmparatorluğu, Delhi-Türk Sultanlıkları