DEDEM KORKUT’UN KURDU

Authors : Yaşar Kalafat

Pages : 309-324

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2008-12-01

Article Type : Research

Abstract :Dede Korkut Kitabı’nda yer alan Türk halk kültürünün kült oluşturmuş inanç unsurlarından birisi de kurttur. Kurtla ilgili inançlar; Türk kültür coğrafyasında sadece Ortadoğu, Kafkasya ve Uluğ Türkistan’da değil, Ural-Altay ve Balkanlar’da da Türk kültürlü halkların kültür köprülerinden birisini oluşturmuştur. ‘Dedem Korkut’un Kurdu’ isimli bu çalışma, Türk kültürlü halkların halk inançlarında kurdun yerini ve işlevini belirlemeğe çalışan bir seri araştırmanın bir parçasıdır. Projenin bu bölümünde; B. Ögel, M.C. Özönder ve F. Bayat’ın çalışmalarında yer alan kurt içerikli bilgilere Dede Korkut Destanı esas alınarak ağırlık verilmiştir. Yazı metninde kurt ve inanç konusu incelenirken, yukarıda belirtilmiş olan esaslar dâhilinde; kurtun uluması; kurt ile bağlı yer ve insan isimleri alma geleneği; don değiştirme/şekil değiştirme gibi inanç içerikli hususların kurt bağlantısına yer verilmiştir. Dağ, su, ateş ve gök gibi objelerin kurtla ilgili inanç boyutları ve bu çerçevede atalar ruhu ve kurban inançları irdelenmiş; Şamanizm, Tengricilik ve Totemizm gibi inanç sistemlerindeki kurt ile konunun bağlantısı üzerinde durulmuştur. Araştırmada varılan sonuca göre, Dedem Korkut’un kurdu, kut bulmuş müjdeleyici bir mittir. Ancak eserde, kurt merkezli açıklamalarda teşhis net olarak yansımamakla birlikte, destanda yer almış olan kutsal dağlar, kutsal sular gibi hususlar inanç sisteminin diğer öğeleri ile birlikte düşünülünce, gerektiğinde ‘Yüzü Mübarek Kurt’ ve ‘Ağzı Kanlı Kurt’ da ölebilmektedir. Bu özelliği ile dedem Korkut’un kurdu müjdeleyen, aydınlığa çıkarabilen, uyaran ve cezalandırabilen kurt da olabilmektedir. Dedem Korkut’un kurdu Türk mitolojik âlemindeki kurt miti ve eski Türk İnanç Sistemi’ndeki inanç algılama biçimi ile bütünlük arz etmektedir.
Keywords : kurt, don/şekil değiştirme, Dede Korkut, Köroğlu, Göktürk.