Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Siyasetinde Bölgesel ve Ruhani Güçler: Şeyh Halid, Gürcü Necip Paşa ve Nakşibendi-Halidiyye

Authors : Sean Foley

Pages : 227-244

View : 12 | Download : 11

Publication Date : 2008-12-01

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışmada Ondokuzuncu yüzyılın önde gelen mutasavvıf bilginlerinden Nakşibendi Şeyhi Halid Hazretleri’nin (1776-1827) Mehmed Ali ve Osmanlı Devleti’ne sadık diğer siyasal aktörlerle olan 1820’lerde soru işareti uyandıran ilişkilerini incelemektedir. Bturus Abu-Manneh, Hamid Algar ve diğer araştırmalacıların Halid hakkında ileri sürdükleri bakış açısını eleştirmektedir. Bu araştırmacılara gore Halid’in kendisi ve kendi sufi tarikati Nakşibendi- Halidiyye başlı başına Osmanlı Devleti ve Ortodoks sünni İslam ile ittifak kurmuştur. Bu anlayışın yerine çalışmamızda, Halid’in mektupları, mahkeme kayıtları ve diğer Osmanlı kaynaklarını kullanarak şu tartışılmaktadır: Şeyh halid olabildiğince geniş bir takipçiler topluluğu oluşturmaya çalıştı ve bu bağlamda Nakşibendi-Halidiye tarikatını ilke olarak bir Osmanlı ya da sünni bir kurum olarak düşünmedi. Çalışmamızda sünni müslümanlarla Osmanlı hükümetinin üyeleri arasında ilişkiye dair kanıt bulunsa da, bu tarikatin Osmanlı hükümeti ile sürekli mücadele eden Suriyeli ve Iraklı Araplar da İranlı Şii Müslümanlar da bu tarikatla ilişki içindeydidler.
Keywords : Nakşibendi-Halidiyye, Şeyh Halid, Tasavvuf, Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl Siyasi Tarihi, Mehmet Ali Paşa.