Sivas Ağa Sınıfının Sosyo-Ekonomik Durumuna Dair Bir İnceleme (1780- 1831)

Authors : Zafer Karademir

Pages : 183-210

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2011-06-01

Article Type : Research

Abstract :Oldukça geniş sınırlara sahip olmasına rağmen Osmanlı Devleti merkeziyetçi yönetim anlayışını uygulayan ve bunu büyük oranda başarmış bir devletti. Bu anlamda sınırların en uzak köşelerinde görev yapan Osmanlı yöneticileri merkezin onayı olmadan atanamazken, en küçük köylerde bile kadılar başta olmak üzere devlet görevlileri merkezi gücün varlığını hissettiriyorlardı. Ancak devletin saray (idari), ordu (askerî), hazine (ekonomik) gibi temel organları zamanla klasik dönemdeki işlerliğini ve hükmetme gücünü kaybetmeye başlarken âyan, eşraf gibi merkezî güce rakip unsurlar gelişme fırsatı buldu. Sadece idari değil ekonomik alanda da giderek güç kazanan ve Osmanlı yönetiminin müsadere, azil, tayin, narh gibi önlemlerine rağmen ortaya çıkmaları engellenemeyen âyan sınıfı bu çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Ancak bu çalışmada "âyan” ile ifade edilen kesim resmî görevli kimseler değil, kelimenin geniş anlamı ile şehrin ileri gelenlerinden ve âyan sınıfını oluşturan zümrelerden birisi olan "ağa”lardır. Sivas örneğinde incelenecek olan ağa kesiminin idari görevlerinden ziyade ekonomik alandaki rolüne bakılacak, iktisadi hayatın hangi sahalarında, nasıl ve ne oranda güç elde edebildiklerine dair bilgiler değerlendirilecektir. Ayrıca ağaların kişisel ve ailevi bilgileri ile sosyolojik yapıları da irdelenecektir. Bu çalışmada temelde Sivas Şeriyye Sicilleri ana kaynak olarak kullanılmıştır.
Keywords : Sivas, âyan, ağa, ekonomik yapı, sosyal yapı, Osmanlı, Şeriye Sicilleri