TANZİMAT YENİLİKLERİNİN ROMANA YANSIMASI: KAMUSAL BAHÇELER
Authors : Zeynep Sancaktutan
Pages : 159-174
View : 33 | Download : 37
Publication Date : 2023-06-21
Article Type : Research Article
Abstract :Tanzimat Fermanıyla (1839) resmî olarak ilan edilen ancak ilk örneklerini daha önceki yüzyılda görmenin mümkün olduğu Batılılaşma sürecinde Osmanlı toplumsal hayatına pek çok yeniliğin girdiği görülmektedir. Yenileşme kapsamında hazırlanan planlarda kentsel reformların öncelikli olarak yer alması dikkat çekicidir. Kentsel dokunun güzelleştirilmesi için Osmanlı başkentinde kentin içinde yer alan ve kamuya açık şekilde düzenlenen bahçeler toplumda ilgi uyandırmıştır. Batılılaşmanın toplumsal hayata yansımasının izleri devrin bir nevi kaydını tutan Tanzimat romanında da yer alır. Tanzimat yazarlarının öncelikle birer gazeteci de oldukları göz önüne alındığında toplumsal yenilikleri takip etmeleri, Batılılaşmanın kapsamı üzerine fikir yürütmeleri ve Batılı değerler hakkında halkı bilgilendirmeleri anlam kazanmaktadır. Tanzimat romanının toplumsalı yansıtan niteliğinden hareketle ele alınan bu çalışmada ilk olarak toplumsal değişim bağlamında Tanzimat romanının işlevi üzerinde durulmuştur. Batılılaşmanın incelenmesinde kaynak olarak romanlardan fazla yararlanılmaması ve Tanzimat romanının yazıldığı döneme dair önemli bilgiler içermesi nedeniyle hazırlanan bu çalışmanın sosyoloji alanına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Letaif-i Rivayat külliyatından "Bahtiyarlık” hikâyesi, Müşahedat, Dürdane Hanım, İntibah ve Araba Sevdası romanları Tanzimat devri toplumsal değişmelerine yer verdikleri ve bilhassa çalışmanın da konusu olan kamusal bahçelere dair veriler içerdikleri için kaynak olarak kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular arasında Osmanlı gündelik hayatının dışa dönük yeni bir nitelik kazanması, kadınların kamusal alanda görünürlüğünün artması ve boş zaman değerlendirme pratiklerinin değişmesi gibi gelişmeler yer almaktadır.Keywords : Batılılaşma, Kentsel Reform, Tanzimat Romanı, Kamusal Bahçeler.