‘‘ŞAMAN’’ SÖZCÜĞÜ ESKİ TÜRKÇEDE NİÇİN GÖRÜLMEZ, ÇAĞDAŞ TÜRKÇEDE NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?

Authors : Serkan Şen

Pages : 163-175

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2019-12-16

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede Sanskritçe kökenli şaman sözcüğünün Eski Türkçe metinlerde neden geçmediği sorusuna cevap aranacaktır. Bizi yukarıdaki sorunun cevabıyla ilgilenmeye sevk eden temel etken sözcüğün dişili konumundaki şamnanç ’a Eski Uygurca metinlerde "rahibe” karşılığında rastlanmasıdır.  Görebildiğimiz kadarıyla burada kam sözcüğünün Eski Türkçedeki kullanım yaygınlığından kaynaklı bir çekince söz konusudur. Türkçe kam ’ı karşılamak için başta Soğdlar olmak üzere komşu toplulukların şaman ’ı tercih etmeleri, Uygur döneminde Budist inanışa yönelmiş Türklerin şaman sözüne uzak durmalarına yol açmıştır. Çalışmamızda eski Türklerin din telakkilerinin dillerine tesirleri, şaman sözcüğü etrafında değerlendirilecektir. Bu doğrultuda eski Türk inanışına dair ortaya konulan yaklaşımların dillik açıdan tutarsızlıkları ilgililerin dikkatine sunulacaktır. Konu üzerine öne sürülen görüşler tartışılarak tarihî Türkçe metinleri okuma ve yorumlamadan kaynaklı hataların giderilmesi gereği vurgulanacaktır. Türkçenin önceki dönemlerinde görülmeyen şaman sözünün Çağdaş Türk Lehçelerine giriş serüveni aydınlatılmaya çalışılacaktır. 
Keywords : Şaman, Eski Türkçe, kam, Şamanizm, Soğudca