REVÂNÎ’NİN GAZELLERİNDE FELEĞİN KULLANIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Mehmet Özdemir

Pages : 103-133

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-16

Article Type : Research

Abstract :Divan şairi sosyal hayata,  çevreye, tabiata, doğa olaylarına dair çevresinde gördüğü her şeyi kendi birikimi çerçevesinde şiirine yansıtmıştır. Yani şair sosyal hayata dair çevresinde gördüğü abdal, dilenci, sergeşte gibi kimseleri ve onların kıyafetlerini;  eğlence meclislerini ve bu meclislerin testi, şarap, rakkas, def gibi unsurlarını; ciltçilik ve kitap süslemenin şemse, altın, tas gibi araçlarını estetik bir şekilde şiirinde işlemiştir. Bunun yanı sıra gökyüzü, gezegenlerin hareketi, yıldızlar ve bu unsurların insanlar üzerindeki etkileri de divan şairinin muhayyilesinde bulduğu karşılıklar vasıtasıyla şiire aktarılmıştır. Dolayısıyla söz konusu kozmik unsurların ulaşılmazlığı, parlaklığı, hareketi, işlevi gibi birçok yönü ile şairin hayatına dair hemen her şeyi şiirlerde kaynaşmış bir şekilde görmek mümkündür. Böylelikle gazellerin temel konusu olan sevgili ve sevgilinin güzellik unsurları (yüz, yanak, alın, kaş, saç, ben…) anlatılırken kozmik kavramlar, hemen her divan şairi için önemli bir ilham kaynağı olur. Bu düşünceden hareketle divan şairinin hayal gücünü besleyen temel kaynaklardan birinin gökyüzü gözlemleri ve bu gözlemlerin içselleştirilerek şiire aktarılması olduğu söylenebilir. Şairin kozmik unsurlara yüklediği anlamları ve bakış açısını tespit etmek de divan şiirinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Biz de bu düşünceden yola çıkarak Revânî’nin gazellerinde "felek” kavramının kullanım özelliklerini incelemeye çalıştık.
Keywords : Revânî, gazel, felek