HALİDE EDİP’TE DEĞİŞEN KADININ ROMANDAKİ İZDÜŞÜMLERİ: SEVİYYE TALİP’TEN ATEŞTEN GÖMLEK’E

Authors : Hülya Argunşah

Pages : 27-52

Doi:10.17133/tba.30563

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2015-06-14

Article Type : Other

Abstract :"Yazmak düşünmektir” yaklaşımı, yazarları toplumun aydınları olarak kabul eder. Buna göre yazarlar toplumun düşünce önderleridirler. Eserleri aracılığıyla ‘yaşanmakta olan’la ilgili değerlendirmeleri gibi ‘yaşanması gereken’le ilgili değerlendirmelerini de ortaya koyarlar. Halide Edib, Türk edebiyatının 20. yüzyıl başlarındaki kadın yazarı ve sosyal hayattaki dönüşüm ve değişimin birinci dereceden etkileneni olarak süreç içindeki yerini sorgular. Yazar özellikle romancılığının ilk döneminde yazdıklarıyla, sosyal hayatın içinde yer edinmeye çalışan kadının ve toplumun çıkmazlarını sorgulamıştır. Bunun için yazarın bu romanlarıyla Türk kadının toplum içinde konumlandırılması konusuna yorum ve önerilerde bulunduğu söylenebilir. Bu durum, Halide Edib’in romanlarının Türk kadınının sosyalleşme süreci ve bu süreçte karşılaştığı sorunların takibi amacıyla okunabileceğini, hatta bu anlamda bir sosyal veri olarak değerlendirilebileceğini düşündürür. 1909’da yazdığı Heyula adlı ilk romanıyla okuyucusuyla tanışan yazar, romancılığının ilk döneminde Raik’in Annesi (1909) Seviyye Talip (1910) Handan (1912), Yeni Turan (1910), Son Eseri (1910) adlı romanlarını yazmıştır. Ateşten Gömlek (1922) onun romancılığının yeni bir devresidir. Bu romanlarında yarattığı kadın tiplemeleriyle, dönüşen ve sosyal hayatın parçası olma yolunda büyük adımlar atan dönem kadınını tartışır. Yazarın Seviyye Talip ve Macide’den Handan’a, Handan’dan Kaya’ya, Kaya’dan Ayşe’ye adım adım değişen, değiştikçe yenilenen ve eksik taraflarını tamamlayarak olgunlaşan kadınları, 19. asrın ikinci yarısından itibaren modernleşme hareketinin içine alınmış Türk kadınının sosyalleşme macerasının yansımalarıdırlar. Bu makalede Halide Edib’in yarattığı ilk etkili kadın tiplemesi Seviyye Talip’ten kadındaki büyük değişimi örneklediği Ayşe’ye kadar yarattığı kadınlar yorumlanacak, bu tiplemelerini toplumda kadınla ilgili değişim ve dönüşümleri, yazarın konuyla ilgili görüşlerini yansıttıkları vurgulanacak ve bu romanların Türk kadınının sosyal hayata katılım yolculuğunun izdüşümleri olduğu gösterilecektir.
Keywords : Türk kadını, Türk kadın yazarları, Fatma